Bài 2. Các hoạt động lâm nghiệp cơ bản và nguyên nhân chủ yếu làm suy thoái tài nguyên rừng

I. MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG LÂM NGHIỆP CƠ BẢN

1. Quản lí rừng

Gồm các hoạt động:

- Giao rừng.

- Cho thuê rừng.

- Chuyển loại rừng, chuyển mục đích sử dụng.

- Thu hồi rừng.

2. Bảo vệ rừng

- Gồm các hoạt động như:

+ Bảo vệ sinh thái rừng.

+ Bảo vệ thực vật, động vật rừng.

+ Phòng và chữa cháy rừng.

+ Phòng, trừ sinh vật gây hại rừng.

- Cơ quan nhà nước, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư có trách nhiệm bảo vệ rừng.

3. Phát triển rừng

Gồm các hoạt động:

- Phát triển giống cây lâm nghiệp.

- Duy trì diện tích và cấu trúc của rừng,...

4. Sử dụng rừng

Gồm các hoạt động:

- Khai thác lâm sản trong các loại rừng.

- Sản xuất lâm - nông - ngư nghiệp kết hợp trồng rừng phòng hộ và rừng sản xuất.

- Nghiên cứu khoa học, giảng dạy,...

5. Chế biến và thương mại lâm sản

- Chế biến lâm sản gồm các hoạt động như:

+ Xây dựng và vận hành chính sách phát triển chế biến lâm sản.

+ Chế biến mẫu các loài thực vật, động vật rừng.

+ Xây dựng và vận hành hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam.

- Thương mại lâm sản gồm:

+ Xây dựng và vận hành chính sách phát triển chế biến lâm sản, quyền và nghĩa vụ của cơ sở thương mại lâm sản.

+ Quản lí thương mại lâm sản và kinh doanh mẫu vật theo quy định.

II. MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU LÀM SUY THOÁI TÀI NGUYÊN RỪNG VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC

1. Một số nguyên nhân chủ yếu làm suy thoái tài nguyên rừng

a. Khai thác không hợp lí gỗ và các sản phẩm khác từ rừng

Các hoạt động khai thác rừng trái phép, phá rừng để lấy gỗ và lâm sản,...

=> Nguyên nhân chính dẫn đến suy thoái tài nguyên rừng tự nhiên.

b. Chăn thả gia súc

Sự gia tăng chăn thả trâu, bò và các gia súc khác dẫn dến nhiều khu vực bị chặt phá để đáp ứng:

- Nhu cầu mở rộng các đồng cỏ làm nơi chăn thả.

- Nơi cung cấp nước uống cho gia súc.

=> Dẫn đến không đảm bảo chất lượng rừng và suy giảm diện tích rừng.

c. Cháy rừng

- Nguyên nhân làm suy thoái rừng khá phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới.

- Cháy rừng dẫn đến:

+ Giảm diện tích rừng.

+ Suy giảm số lượng thực vật, động vật rừng.

+ Mất cân bằng sinh thái,...

d. Phá rừng trồng cây công nghiệp và cây đặc sản

- Phá rừng để lấy đất trồng trọt hoặc thực hiện các dự án.

- Nhiều diện tích rừng ở Việt Nam và trên thế giới đã bị chặt phá lấy đất trồng cây công nghiệp và cây đặc sản.

- Còn một số nguyên nhân khác gây suy thoái tài nguyên rừng như:

+ Chính sách đất đai.

+ Quản lí rừng,...

2. Một số giải pháp chủ yếu khắc phục suy thoái tài nguyên rừng

a. Lập quy hoạch, kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng

- Là hoạt động của các cơ quan quản lí nhà nước để thực hiện kiểm soát tình trạng mất rừng.

- Tiến hành dựa trên các nguyên tắc:

+ Phù hợp với chiến lược, quy hoạch tổng thể.

+ Đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với quy hoạch, kế hoạch bảo vệ rừng của các cấp.

+ Đảm bảo khai thác, sử dụng tiết kiệm, bền vững,...

- Nội dung cơ bản của hoạt động này gồm:

+ Tổng hợp, phân tích tình hình điều kiện tự nhiên.

+ Đánh giá tình hình thực hiện quy hoạch, kế hoạch.

+ Xác định các biện pháp quản lí, bảo vệ và sử dụng đất.

b. Giao, cho thuê và thu hồi rừng, đất trồng rừng

- Nâng cao sự gắn bó, quyền lợi và trách nhiệm.

- Nâng cao khả năng khai thác, sử dụng đất tối đa tiềm năng đất lâm nghiệp.

- Nâng cao giá trị mục đích, đảm bảo các quyền lợi của người dân và cộng đồng.

c. Kiểm soát từng loại rừng thông qua những quy chế pháp lí riêng

- Mỗi loại rừng đều có đặc điểm sinh thái và chức năng sử dụng riêng.

- Thông qua việc tuân thủ nghiêm ngặt những nghĩa vụ mà các tổ chức, cá nhân khai thác và sử dụng rừng sẽ:

+ Tự kiểm soát suy thoái rừng.

+ Đảm bảo phát triển bền vững vốn rừng quốc gia.

+ Đảm bảo sự đa dạng các loại rừng.

d. Kiểm soát suy thoái động vật, thực vật rừng hoang dã quý hiếm

- Động vật, thực vật rừng hoang dã, quý hiếm là những loài động vật, thực vật có giá trị đặc biệt về kinh tế, khoa học và môi trường, số lượng còn ít trong tự nhiên hoặc có nguy cơ bị tuyệt chủng, thuộc danh mục các loài động vật, thực vật rừng nguy cấp, quý hiếm.

- Để góp phần kiểm soát được tình trạng suy giảm về số lượng và chất lượng của các loài động vật, thực vật hoang dã, quý hiếm cần tạo ra nhiều môi trường thuận lợi cho sự sống và phát triển của chúng.

- Bên cạnh đó, cần nghiêm cấm, ngăn chặn các hoạt động:

+ Khai thác, săn bắt.

+ Vận chuyển, mua bán các loài động vật, thực vật hoang dã, quý hiếm và sản phẩm của chúng.

e. Thiết lập hệ thống cơ quan quản lí, bảo vệ rừng từ trung ương đến địa phương

- Nhằm phân công, phối hợp trách nhiệm của các cơ quan quản lí gắn với diện tích rừng trên địa bàn quản lí.

- Chịu trách nhiệm chỉ đạo và tổ chức thực hiện trên phạm vi cả nước.

- Tuyên tuyền, phổ biến kiến thức.

- Kiểm tra, kiểm soát các công việc thực hiện.

- Xử lí vi phạm để bảo vệ tốt nhất chất lượng và quy mô rừng.