Bài 19. Vương quốc Chăm-pa từ thế kỉ II đến thế kỉ X

1. Quá trình hình thành và bước đầu phát triển của Vương quốc Chăm-pa

a) Vương quốc Chăm-pa ra đời

- Năm 192, nhân dân huyện Tượng Lâm (quận Nhật Nam) đã nổi dậy lật đổ ách thống trị của nhà Hán, giành độc lập, lập nước Lâm Ấp (sau gọi là Chăm-pa).

- Phát triển qua nhiều giai đoạn, gắn liền với việc di chuyển kinh đô, lãnh thổ dần được mở rộng và thống nhất, trải dài từ phía nam dãy Hoành Sơn đến vùng Quảng Ngãi, Bình Định ngày nay.

b) Chặng đường hơn 8 thế kỉ đầu tiên

- Trước thế kỉ VIII: Người Chăm phát triển vương quốc hùng mạnh ở ven sông Thu Bồn, với kinh đô Sư Tử (Sin-ha-pu-ra) ở Trà Kiệu, thương cảng quốc tế ở Hội An (đều thuộc tỉnh Quảng Nam ngày nay).

- Thế kỉ VIII: Trung tâm quyền lực của Chăm-pa dịch chuyển về phía nam với kinh đô Vi-ra-pu-ra ở vùng đất Phan Rang ngày nay.

- Thế kỉ IX: Người Chăm chuyển kinh đô về Đồng Dương (Quảng Nam ngày nay), mang tên mới là In-đra-pu-ra. 

2. Hoạt động kinh tế và tổ chức xã hội

a) Hoạt động kinh tế

- Trồng lúa nước, chăn nuôi gia súc, gia cầm

- Sản xuất hàng thủ công

- Khai thác các nguồn lợi rừng và biển

- Buôn bán bằng đường biển.

b) Tổ chức xã hội

- Vua được đồng nhất với một vị thần, có quyền lực tối cao, dưới vua là tể tướng và hai quan đại thần (văn, võ); đơn vị hành chính cấp địa phương gồm: châu - huyện - làng có các chức quan đứng đầu.

- Xã hội gồm các tầng lớp: tăng lữ, quý tộc, dân tự do và một bộ phận nhỏ nô lệ.

3. Một số thành tựu văn hoá tiêu biểu

- Chữ viết: Sáng tạo ra chữ viết riêng trên cơ sở chữ Phạn (chữ Chăm cổ, thế kỉ IV).

- Tín ngưỡng và tôn giáo:

+ Thờ thần tự nhiên (thần Mặt Trời, thần Núi, thần Nước, thần Lúa,...)

+ Du nhập Phật giáo, Ấn Độ giáo.

- Kiến trúc và điêu khắc gắn với các công trình tôn giáo đặc sắc, trở thành di sản văn hoá tiêu biểu (Thánh địa Mỹ Sơn,...).

- Lễ hội: tiêu biểu nhất là Ka-tê với ý nghĩa nguyện cầu cho cuộc sống tốt đẹp, mùa màng bội thu.

1. Quá trình hình thành và bước đầu phát triển của Vương quốc Chăm-pa

Năm 192, nước Lâm Ấp ra đời, sau đổi thành Chăm-pa. Từ sau thế kỉ X, Chăm-pa tiếp tục phát triển và từng bước sáp nhập, trở thành một bộ phận của đất nước Việt Nam.

2. Hoạt động kinh tế và tổ chức xã hội

- Hoạt động kinh tế: chủ yếu là sản xuất nông nghiệp trồng lúa nước, bên cạnh đó họ còn sản xuất hàng thủ công, khai thác nguồn lợi rừng và biển, trao đổi buôn bằng đường biển.

- Tổ chức xã hội: đứng đầu là vua; trong xã hội bao gồm các tầng lớp chính: tăng lữ, quý tộc, dân tự do, nô lệ.

3. Một số thành tựu văn hóa tiêu biểu

Cư dân Chăm-pa có một nền văn hóa rực rỡ, đặc sắc trong các lĩnh vực chữ viết; tín ngưỡng, tôn giáo; kiến trúc, lễ hội,...