Bài 15. Bài toán tin học

1. Bài toán tin học

Bài toán tin học là bài toán có thể giao cho máy tính thực hiện bằng cách sử dụng thuật toán và chương trình máy tính.

Ví dụ: Quy trình tính lương nhân viên bao gồm các bước từ chấm công, tính toán, lập phiếu lương, thanh toán và lưu hồ sơ.

Đặc điểm của bài toán tin học:

• Có đầu vào (dữ liệu đã biết) và đầu ra (dữ liệu cần tìm).
• Quá trình xử lý giữa đầu vào và đầu ra phải có quy tắc rõ ràng.

Ví dụ về bài toán tin học:

• Giải phương trình bậc hai.
• Tính học lực học sinh.
• Dịch văn bản từ tiếng Việt sang tiếng Anh.

2. Giải bài toán tin học

Quy trình giải bài toán tin học gồm 4 bước:

• Bước 1: Xác định bài toán

  • Xác định rõ đầu vào, đầu ra và yêu cầu của bài toán.

  • Ví dụ: Bài toán tính lương nhân viên:

    • Đầu vào: mức lương, thời gian làm việc.

    • Đầu ra: tiền lương của nhân viên.

• Bước 2: Xây dựng thuật toán

  • Chia bài toán thành các bước nhỏ hơn để giải quyết.

  • Có thể biểu diễn thuật toán bằng sơ đồ khối.

• Bước 3: Cài đặt thuật toán

  • Viết chương trình bằng một ngôn ngữ lập trình.

  • Chuyển thuật toán thành mã lệnh có thể thực thi.

  • Ví dụ: Thuật toán tính lương nhân viên được biểu diễn bằng sơ đồ khối.

• Bước 4: Gỡ lỗi và hiệu chỉnh chương trình

  • Chạy thử chương trình để kiểm tra lỗi.

  • Sửa lỗi và tối ưu chương trình nếu cần.

Ví dụ bài toán: Tìm số lớn nhất trong dãy số nguyên dương nhập từ bàn phím.

• Các bước thực hiện:
  1. Gán giá trị ban đầu cho biến max.
  2. Lặp nhập từng số và so sánh với max.
  3. Xuất kết quả.
• Trường hợp đặc biệt: Nếu không có số nào được nhập, thông báo “Không có dữ liệu”.
• Biểu diễn thuật toán: Liệt kê từng bước và sơ đồ khối thể hiện luồng xử lý của thuật toán (Hình 15.4).