Bài 14: Thực hành: Quan sát một số dạng đột biến Nhiễm sắc thể

I. Yêu cầu cần đạt

- Thực hành, quan sát được đột biến NST trên tiêu bản cố định và tạm thời; tìm hiểu được tác hại gây đột biến ở người của một số chất độc (dioxin, thuốc diệt cỏ 2,...)

II. Chuẩn bị

1. Dụng cụ, thiết bị

- Dầu soi kính, giấy lau kính chuyên dụng.

- Ảnh chụp bộ NST bình thường và bộ NST bị đột biến ở một số loài.

2. Mẫu vật

- Tiêu bản cố định bộ NST bình thường và bộ NST bị đột biến ở một số loài.

III. Nguyên lí và cách tiến hành

1. Nguyên lí

- Các NST trong bộ NST lưỡng bội bình thường ở các loài tồn tại thành từng cặp tương đồng gồm hai chiếc NST có hình dạng, kích thước giống nhau (trừ NST giới tính).

- Quan sát dưới kính hiển vi và so sánh hình dạng, kích thước số lượng các NST của bộ NST trong tiêu bản với bộ NST bình thường có thể nhận biết được một số dạng đột biến cấu trúc NST và đột biến số lượng NST ở một số loài sinh vật.

2. Cách tiến hành

- Bước 1: Đặt tiêu bản lên kính hiển vi, điều chỉnh vùng có mẫu vật trên tiêu bản vào giữa hiển vi trường.

- Bước 2: Sử dụng vật kính 10x để tìm kiếm bộ NST phân tán đều, dễ quan sát nhất và đưa vào chính giữa hiển vi trường.

- Bước 3: Chuyển sang vật kính 40x để quan sát rõ hơn và di chuyển tiêu bản sao cho hình ảnh bộ NST muốn quan sát nằm chính giữa hiển vi trường. Sau đó, nhỏ một giọt dầu soi kính lên vùng tiêu bản nằm ở giữa hiển vi trường.

- Bước 4: Chuyển sang vật kính 100x và điều chỉnh ốc vi cấp trên thân kính hiển vi để quan sát NST rõ nhất có thể.

- Bước 5: Quan sát và đếm số lượng cũng như cấu trúc các NST trong tiêu bản, so sánh với số lượng, cấu trúc NST trong bộ NST bình thường cùng loài và ghi kết quả vào vở theo mẫu.

IV. Thu hoạch

Mẫu báo cáo thực hành

1. Mục đích

2. Kết quả

3. Trả lời câu hỏi

a) Tại sao phần lớn các đột biến NST là có hại?

b) Nếu tình cờ phát hiện một cây trồng có kích thước thân, lá và các cơ quan sinh dưỡng to hơn hẳn so với các cây bình thường cùng loài và biết chắc cây này là cây bị đột biến NST thì đó là loại đột biến gì? Làm thế nào có thể kiểm chứng được loại đột biến ở cây này đúng là loại đột biến mà em đề xuất?