Bài 11. Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ (phần 1)

Nội dung lý thuyết

1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ

- Có diện tích hơn 95 nghìn km2, chiếm 28,7% diện tích cả nước (năm 2021).

- Gồm 14 tỉnh chia thành 2 khu vực: khu vực Đông Bắc (10 tỉnh) và khu vực Tây Bắc (4 tỉnh).

- Tiếp giáp với các vùng và các nước láng giềng, có nhiều cửa khẩu quốc tế quan trọng => Thuận lợi thúc đẩy giao thương quốc tế và kết nối với các vùng khác trong cả nước, có ý nghĩa quan trọng về an ninh quốc phòng.

2. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

a. Phân hoá thiên nhiên giữa Đông Bắc và Tây Bắc

 Đông BắcTây Bắc
Địa hìnhNúi trung bình và núi thấp chiếm diện tích lớn, hướng cánh cung là chủ yếu; khu vực trung du có địa hình đổi bát úp. Địa hình các-xtơ phổ biến (Cao Bằng, Hà Giang,...).Địa hình cao, có dãy Hoàng Liên Sơn cao nhất nước ta, hướng nghiêng chung của địa hình là hướng tây bắc - đông nam; địa hình chia cắt và hiểm trở; xen kẽ là các cao nguyên.
Khí hậuNhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh nhất nước ta.Nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh, có sự phân hóa theo độ cao rõ rệt, đầu mùa hạ chịu ảnh hưởng mạnh của gió Tây khô nóng.
Thuỷ lợiSông ngòi dày đặc, có giá trị về giao thông và thuỷ lợi.Sông ngòi có độ dốc lớn, lưu lượng nước dồi dào, có tiềm năng lớn về thuy điện, điển hình là sông Đà, sông Mã.
Khoáng sảnPhong phú chủng loại: a-pa-tít, sắt, chì - kẽm, đá vôi, than,...Có một số loại trữ lượng lớn như: đất hiếm, đồng,...
Sinh vậtPhong phú, gồm sinh vật nhiệt đới và cận nhiệt đới.Nhiều loài sinh vật nhiệt đới, cận nhiệt đới và ôn đới núi cao.

b. Thế mạnh để phát triển kinh tế

- Địa hình:

+ Chủ yếu là đồi núi => Thuận lợi cho phát triển lâm nghiệp.

+ Trong vùng có một số cao nguyên xen các đồi núi thấp với đất feralit => Phát triển vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ăn quả và chăn nuôi đại gia súc.

+ Một số cánh đồng có đất phù sa => Trồng lúa, cung cấp lương thực tại chỗ.

+ Địa hình núi cao với nhiều hang động các-xtơ và thắng cảnh => Phát triển du lịch.

- Khí hậu có mùa đông lạnh, phân hóa theo độ cao => Thế mạnh đặc biệt để phát triển cây công nghiệp có nguồn gốc cận nhiệt và ôn đới như chè, cây dược liệu,...; cây ăn quả đặc sản như đào, lê, vải,...; rau và hoa. Ngoài ra còn đem lại thế mạnh cho phát triển du lịch.

- Nguồn nước có sông ngòi dày đặc kết hợp địa hình chia cắt mạnh => Trữ năng thuỷ điện lớn nhất cả nước. Các hồ tự nhiên và nhân tạo => Có giá trị phát triển nuôi trồng, đánh bắt thủy sản, du lịch. Nguồn nước khoáng phong phú, thuận lợi cho phát triển du lịch.

- Tài nguyên khoáng sản đa dạng => Cơ sở quan trọng đế phát triển công nghiệp khai khoáng, chế biến khoáng sản và nhiều ngành công nghiệp khác.
- Tài nguyên rừng dồi dào => Phát triển lâm nghiệp, công nghiệp khai thác và chế biến gỗ. Hệ thống các vườn quốc gia, khu bảo tồn có nhiều loài sinh vật đặc hữu => Tài nguyên đặc sắc để phát triển du lịch sinh thái.