Bài 11. Nước Mỹ và các nước Tây Âu từ năm 1945 đến năm 1991
Nội dung lý thuyết
1. Nước Mỹ từ năm 1945 đến năm 1991
a. Tình hình kinh tế:
- Giai đoạn sau Chiến tranh thế giới thứ hai:
+ Nước Mỹ ít bị tổn thất, thu được nhiều lợi nhuận từ chiến tranh, tạo điều kiện phát triển kinh tế.
+ Đồng đô la được nhiều nước công nhận, có giá trị hoán đổi sang vàng (35 đô la tương đương 1 ao-xo vàng).
+ Thực hiện kế hoạch Marshall (1948-1952) viện trợ 13,3 tỉ đô la cho các nước châu Âu tái thiết đất nước.
- Giai đoạn khủng hoảng (1973):
+ Cuộc khủng hoảng năng lượng bùng nổ, kinh tế Mỹ gặp khó khăn, lạm phát đi liền với suy thoái.
+ Mỹ cấu trúc lại nền kinh tế, tập trung vào ngành dịch vụ, tài chính, phát triển công nghệ thông tin, công nghệ sinh học và hóa dược.
- Giai đoạn phục hồi (từ giữa thập niên 90): Nền kinh tế Mỹ dần dần phục hồi.
b. Tình hình chính trị:
- Chế độ đa đảng: Các đảng phái chính trị thay nhau cầm quyền, thực hiện các chính sách nhằm duy trì, bảo vệ và phát triển chế độ tư bản.
- Ngân sách quốc gia: Ưu tiên cho chạy đua vũ trang, dẫn đến bất ổn trong xã hội.
- Bất ổn xã hội:
+ Cách biệt quá lớn trong thu nhập tính theo đầu người.
+ Phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính còn phổ biến.
+ Chiến tranh xâm lược của Mỹ tại Việt Nam dẫn đến làn sóng phản chiến diễn ra trên khắp nước Mỹ, làm cho xã hội Mỹ thêm chia rẽ, mâu thuẫn.
=> Từ những năm 70 của thế kỷ XX, nền chính trị Mỹ đối mặt với những thách thức mới. Về đối nội, Chính phủ Mỹ cố gắng lấy lại niềm tin của người dân sau thất bại trong chiến tranh Việt Nam và những vụ bê bối quốc gia.
2. Các nước Tây Âu từ năm 1945 đến năm 1991:
- Bối cảnh:
+ Châu Âu trải qua hai cuộc chiến tranh, bị tàn phá và chia cắt.
+ Chiến tranh lạnh, các nước tư bản Tây Âu có xu hướng liên kết lại với nhau về kinh tế, chính trị.
- Sự kiện tiêu biểu:
+ Thành lập Cộng đồng Kinh tế châu Âu (EEC) năm 1957: Gồm 6 nước: Pháp, I-ta-li-a, Cộng hòa Liên bang Đức, Hà Lan, Bỉ, Lúc-xăm-bua.
+ Thành lập Liên minh châu Âu (EU) năm 1991: Mở rộng sự liên kết kinh tế, chính trị giữa các nước Tây Âu.
a) Tình hình kinh tế:
- Nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau chiến tranh.
- Nhờ viện trợ của Mỹ và nỗ lực của các nước, kinh tế Tây Âu dần phục hồi và phát triển.
- Cộng đồng than thép châu Âu (ECSC), Cộng đồng nguyên tử (EURATOM) và Cộng đồng kinh tế châu Âu (EEC) được thành lập, thúc đẩy hợp tác kinh tế giữa các nước.
- Năm 1993, Liên minh châu Âu (EU) ra đời, trở thành một tổ chức liên minh kinh tế lớn mạnh.
b) Tình hình chính trị:
- Phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.
- Tiến trình hòa giải Đức - Pháp, thống nhất Tây Đức - Đông Đức và thành lập Liên minh châu Âu là những điểm nổi bật trong tình hình chính trị.
- Liên minh chặt chẽ với Mỹ, gia nhập khối quân sự NATO.
- Chủ nghĩa thực dân cũ sụp đổ, các nước Tây Âu buộc phải trao trả độc lập cho các thuộc địa.
- Liên kết chặt chẽ với Mỹ.