Bài 1: Sự xuất hiện loài người và bầy người nguyên thủy

1. Sự xuất hiện loài người và đời sống bầy người nguyên thủy

* Loài vượn cổ (khoảng 6 triệu năm trước)

- Loài người do một loài vượn giống Người (Hominid) chuyển biến thành. Vượn cổ sống khoảng 6 triệu năm trước đây, có thể đứng và đi bằng hai chân, 2 chi trước có thể cầm nắm.

=> Trải qua quá trình lao động và một chặng đường quá độ dài, có tính chất chuyển tiếp, Vượn cổ đã chuyển biến thành Người tối cổ.

* Người Tối cổ (4 triệu năm trước đây)

+ Người ta tìm thấy dất vết của Người tối cổ sống cách nay 4 triệu năm ở một số nơi như Đông Phi, Gia-va (In-đô-nê-xia), Bắc Kinh (Trung Quốc), Thanh Hóa (Việt Nam).

+ Đặc điểm: đã là Người, hoàn toàn đi đứng bằng hai chân, đôi tay đã trở nên khéo léo, thể tích sọ não lớn và hình thành trung tâm phát tiếng nói trong não. Tuy nhiên còn đi lom khom, trán thấp và bợt ra sau, u mày cao…

+ Biết chế tạo công cụ, làm ra lửa và kiếm sống bằng lao động tập thể với phương thức hái lượm và săn bắt.

+ Quan hệ quần thể của Người tối cổ được gọi là Bầy người nguyên thủy.

* Bầy người nguyên thủy

+ Đặc điểm: có người đứng đầu, phân công lao động nam và nữ, cùng chăm sóc con cái.

+ Đời sống vật chất và tổ chức xã hội: sống trong hang động, mái đá, theo quan hệ ruột thịt, gồm 5 – 7 gia đình.

=> Bầy người nguyên thủy sống trong tình trạng “ăn lông ở lỗ”, tự nhiên, bấp bênh trong hàng triệu năm.

* Động lực của quá trình chuyển biến từ vượn thành người:

+ Do vai trò của quy luật tiến hóa.

+ Vai trò của lao động đã tạo ra con người và xã hội loài người.

2. Người tinh khôn và óc sáng tạo.

- Khoảng 4 vạn năm trước đây, Người tinh khôn (người hiện đại) đã xuất hiện.

- Người tinh khôn đã có vóc dáng giống như người ngày nay: bàn tay nhỏ khéo léo, hộp sọ và thể tích não phát triển, cơ thể gọn và linh hoạt,…nên còn được gọi là Người hiện đại.

- Bắt nguồn từ quá trình thích ứng lâu dài với những hoàn cảnh tự nhiên khác nhau, ở Người tinh khôn đã xuất hiện những những màu da khác nhau, chia thành 3 chủng tộc lớn: da vàng, da đen và da trắng.

- “Óc sáng tạo” là sự sáng tạo của Người tinh khôn trong việc cải tiến công cụ, nâng cao hiệu quả lao động và sản xuất, trải qua hai quá trình:

+ Người tinh khôn từ hậu kì đá cũ đến chế tác đá mới (ghè sắc và mài nhẵn) và biết chế tác thêm công cụ mới: cung tên và lao.

3. Cuộc cách mạng đá mới.

- Một vạn năm trước đây thời kỳ đồ đá mới bắt đầu.

-  Từ săn bắt, hái lượm, con người đã biết trồng trọt, chăn nuôi, biết khai thác từ thiên nhiên chứ không chỉ thu lượm từ thiên nhiên.

-  Làm sạch những tấm da thú để che thân, tìm thấy những chiếc khuy làm bằng xương.

-  Biết dùng đồ trang sức như vòng cổ bắng sò ốc, chuỗi hạt xương, vòng tay, vòng cổ chân, hoa tai….bằng đá màu, sáo bằng xương dùi lỗ, đàn đá, trống bịt da.

=> Con người không ngừng sáng tạo, sống tốt hơn và vui hơn, bớt lệ thuộc vào thiên nhiên.