Bài 1: Một số vấn đề chung về cách mạng tư sản

I. Tiền đề của các cuộc Cách mạng tư sản:

- Cách mạng tư sản là cuộc cách mạng do nhiều lực lượng lãnh đạo (tư sản, quý tộc mới, chủ nô,....): nhằm chống lại chế độ phong kiến, thực dân, thiết lập nhà nước tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

   a) Kinh tế:

- Kinh tế tư bản chủ nghĩa ra đời và phát triển trong lòng chế độ phong kiến hoặc chế độ thuộc địa. Tuy nhiên, sự phát triển đó gặp phải nhiều rào cản của nhà nước phong kiến hay chính sách cai trị hà khắc của chính quốc đối với thuộc địa. Để mở đường chủ nghĩa tư bản phát triển cần phải xóa bỏ những rào cản đó.

   b) Chính trị:

- Chính sách cai trị của nhà nước phong kiến thực dân gây ra sự bất mãn ngày càng lớn cho giai cấp tư sản và các tầng lớp khác trong xã hội. Họ đấu tranh để xóa bỏ ách áp bức, bóc lột

   c) Xã hội:

- Những biến đổi về kinh tế làm mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt. Giai cấp tư sản và đồng minh (quý tộc mới ở Anh, chủ nô ở Bắc Mỹ,....) tuy giàu có về kinh tế nhưng không có quyền lực chính trị tương ứng. Họ tìm cách tập hợp quần chúng nhân dân để làm Cách mạng

   d) Tư tưởng:

- Để tập hợp quần chúng nhân dân, giai cấp tư sản cần có hệ tư tưởng chống lại hệ tư tưởng phong kiến bảo thủ.

- Với các cuộc Cách mạng nổ ra sớm (Nê-đéc-lan, Anh,...) khi chưa có hệ tư tưởng của riêng mình, giai cấp tư sản, quý tộc mới đã mượn ngọn cờ tôn giáo cải cách để tập hợp quần chúng

- Ở Pháp, nền tảng của hệ tư tưởng dân chủ tư sản chính là Triết học Ánh sáng.

II. Mục tiêu, nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực của các cuộc Cách mạng tư sản:

   a) Mục tiêu và nhiệm vụ:

- Mục tiêu: xóa bỏ những rào cản kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Nhiệm vụ:

   + Dân tộc: xóa bỏ tình trạng phong kiến cát cứ, hình thành thị trường dân tộc thống nhất (hoặc giải phóng dân tộc)

   + Dân chủ: xóa bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, xác lập nền dân chủ tư sản 

   b) Giai cấp lãnh đạo và động lực của các cuộc cách mạng tư sản:

   Giai cấp lãnh đạo:

- Lãnh đạo là giai cấp tư sản và đồng minh của họ (chủ nô, quý tộc tư sản hóa,...) 

   + Cách mạng tư sản Anh: dưới sự lãnh đạo của liên minh tư sản và quý tộc mới song vai trò quan trọng thuộc về quý tộc mới

   + Cách mạng Bắc Mỹ: dưới sự lãnh đạo của liên minh tư sản và chủ nô

   + Cách mạng tư sản Pháp: giai cấp tư sản

   Động lực Cách mạng:

- Giai cấp lãnh đạo và quần chúng nhân dân giữ vai trò quan trọng và là động lực quyết định thắng lợi của Cách mạng.

- Khi quần chúng nhân dân tham gia đông đảo, liên tục thì thắng lợi của Cách mạng càng triệt để tiêu biểu như Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII

III. Kết quả và ý nghĩa của các cuộc Cách mạng tư sản:

- Thắng lợi của các cuộc Cách mạng tư sản đã lật đổ quân chủ chuyên chế và dành độc lập

- Tùy thuộc vào điều kiện lịch sử của mỗi nước mà kết quả của các cuộc Cách mạng tư sản khác nhau.

- Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Dần xác lập trên phạm vi thế giới.