Trình bày khái niệm, vai trò của giống cây trồng.
Mô tả phương pháp chọn lọc hỗn hợp và chọn lọc cá thể trong chọn giống cây trồng.
Phương pháp chọn lọc hỗn hợp
- Vụ 1: Gieo trồng quần thể giống khởi đầu (giống ban đầu trước khi chọn lọc), chọn khoảng 10% các cây tốt, thu hoạch hỗn hợp hạt.
- Vụ 2: Gieo chung hạt của các cây được chọn, so sánh với giống khởi đầu và giống đối chứng để đánh giá hiệu quả chọn giống.
- Vụ 3 (4,5...): Nếu chưa đạt mục tiêu chọn giống thì lặp lại chu kì của vụ 1 và vụ 2 cho đến khi đạt được mục tiêu.
Phương pháp chọn lọc cá thể:
- Vụ 1: Gieo trồng quần thể giống khởi đầu, chọn một vài cá thể tốt nhất, thu hoạch, bảo quản hạt riêng để trồng cho vụ sau.
- Vụ 2: Gieo riêng hạt của các cây được chọn, so sánh với giống khởi đầu và giống đối chứng để đánh giá hiệu quả chọn giống.
- Vụ 3 (4, 5...): Lặp lại chu kì của vụ 1 và vụ 2 cho đến khi đạt được mục tiêu chọn giống.
Mô tả các bước nhân giống cây trồng bằng phương pháp truyền thống (nhân giống hữu tính và nhân giống vô tính). Nêu ưu và nhược điểm của từng phương pháp.
1. Các bước nhân giống bằng hạt của một số loại cây trồng:
- Bước 1: Nhân hạt giống tác giả
- Bước 2: Sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng
- Bước 3: Sản xuất hạt giống nguyên chủng
- Bước 4: Sản xuất hạt giống xác nhận
* Ưu điểm:
- Nhanh tạo ra cây con
- Cây tạo ra đồng loạt, cùng kích cỡ, độ tuổi
- Nhân giống nhanh, đơn giản
- Cây thích nghi tốt, bộ rễ khỏe
* Nhược điểm
- Dễ thoái hóa giống
- Khó kiểm soát được các phẩm chất của cây con do có thể có hiện tượng biến dị di truyền
- Cây chậm ra hoa, quả
2. Các bước nhân giống bằng phương pháp giâm cành:
- Bước 1: Chọn cành giâm
- Bước 2: Cắt cành giâm, cắt bỏ bớt lá.
- Bước 3: Nhúng cành giâm vào chất kích thích ra rễ
- Bước 4: Cắm cành giâm vào nền giâm
- Bước 5: Chăm sóc cành giâm
* Ưu điểm:
+ Đơn giản
+ Dễ thực hiện
+ Hệ số nhân giống cao
* Nhược điểm:
+ Bộ rễ phát triển kém
+ Dễ bị nhiễm bệnh từ cây mẹ
3. Các bước nhân giống bằng phương pháp chiết cành:
- Bước 1: Tách vỏ ở vị trí cần chiết
- Bước 2: Bôi thuốc kích thích và hỗn hợp đất vào đoạn vừa tách vỏ, bọc nylon và buộc chặt
- Bước 3: Khi cành mọc rễ thì cắt đem trồng
* Ưu điểm: cây con khỏe mạnh hơn cây giâm cành
* Nhược điểm:
+ Bộ rễ phát triển kém
+ Cây giống dễ nhiễm bệnh từ cây mẹ
+ Hệ số nhân giống thấp
4. Các bước nhân giống bằng phương pháp ghép:
- Bước 1: Gieo trồng cây gốc ghép
- Bước 2: Chọn cành ghép, mắt ghép
- Bước 3: Xử lí gốc ghép, cành ghép, mắt ghép phù hợp
- Bước 4: Ghép cành ghép, mắt ghép vào gốc ghép
- Bước 5: Xử lí sau ghép
* Ưu điểm:
+ Bộ rễ khỏe mạnh
+ Thích nghi tốt
+ Sinh trưởng, phất triển khỏe
* Nhược điểm: kĩ thuật cao
5. Các bước nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào:
- Bước 1: Chọn vật liệu nuôi cấy mô
- Bước 2: Khử trùng mẫu
- Bước 3: Tạo chồi trong môi trường thích hợp
- Bước 4: Ra rễ và tạo cây hoàn chỉnh
- Bước 5: Đưa cây ra vườn ươm
* Ưu điểm:
+ Nhân nhanh số lượng
+ Không phụ thuộc mùa vụ
+ Đồng nhất về di truyền và sạch bệnh
+ Hệ số nhân giống cao
* Nhược điểm:
+ Tốn kinh phí
+ Tốn công sức
+ Trình độ kĩ thuật cao
Mô tả các bước nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy tế bào. Nêu ưu điểm nổi bật của phương pháp nhân giống này so với phương pháp nhân giống truyền thống.
* Các bước nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào:
- Bước 1: Chọn vật liệu nuôi cấy mô
- Bước 2: Khử trùng mẫu
- Bước 3: Tạo chồi trong môi trường thích hợp
- Bước 4: Ra rễ và tạo cây hoàn chỉnh
- Bước 5: Đưa cây ra vườn ươm
* Ưu điểm nổi bật của phương pháp nhân giống này so với các phương pháp nhân giống truyền thống:
+ Nhân nhanh số lượng
+ Không phụ thuộc mùa vụ
+ Đồng nhất về di truyền và sạch bệnh
+ Hệ số nhân giống cao
Trình bày một số ứng dụng của công nghệ sinh học trong chọn tạo và nhân giống cây trồng. Cho ví dụ minh họa.
Một số ứng dụng của công nghệ sinh học trong chọn tạo và nhân giống cây trồng:
- Nuôi cấy phôi: nhân giống cây lô hội bằng nuôi cấy phôi
- Nuôi cấy mô sẹo: Mô sẹo bưởi Phúc Trạch
Lựa chọn biện pháp nhân giống phù hợp cho một số loại cây trồng phổ biến ở gia đình, địa phương em.
Địa phương em:
- Giâm cành: Cây mía, cây sắn
- Chiết cành: Cây cam, cây bưởi
- Nhân giống vợ tinh: Cây sâm bổ chính, thiên niên kiện
Giống cây trồng là một quần thể cây trồng có thể phân biệt được với quần thể cây trồng khác thông qua sự biểu hiện ít nhất là một đặc tính và di truyền được cho đời sau; đồng nhất về hình thái, ổn định qua các chu kì nhân giống; có giá trị canh tác, giá trị sử dụng; bao gồm giống cây nông nghiệp, giống cây dược liệu, giống cây cảnh và giống nấm ăn.
Vai trò của giống cây trồng:
- Giống quy định năng suất và chất lượng cây trồng.
- Giống tốt giúp tăng năng suất và chất lượng nông sản
- Giống tốt giúp tăng khả năng kháng sâu, bệnh, tăng khả năng chống chịu với các điều kiện bất lợi của môi trường
- Các giống mới ngắn ngày còn giúp tăng vụ và thay đổi cơ cấu cây trồng, nhờ đó nâng cao sản lượng và giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích trồng trọt.