Bài 7: Tế bào nhân sơ

Các sinh vật nhân sơ có các đặc điểm thích nghi kì lạ như vậy là vì: 

- Hầu như ở đâu trên trái đất từ nơi thuận lợi nhất đến khắc nghiệt nhất đều có sinh vật nhân sơ.

- Tế bào nhân sơ có tốc độ trao đổi chất với môi trường nhanh nên có khả năng sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật rất nhanh.

Đặc điểm chung 

- Tế bào nhân sơ điển hình có kích thước dao động từ 1 μm đến 5 μm.

- Kích thước nhỏ đem lại ưu thế cho tế bào nhân sơ là tỉ lệ S/V lớn.

$→$ Tốc độ trao đổi chất với môi trường nhanh. 

$→$ Tốc độ chuyển hoá vật chất, năng lượng và sinh sản nhanh nên chúng là sinh vật thích nghi nhất trên Trái đất

Chúng được gọi là tế bào nhân sơ là vì: 

- Chưa có nhân hoàn chỉnh.

- Chưa có màng nhân ngăn cách giữa chất nhân và tế bào chất.

- Chưa có hệ thống nội màng.

- Chưa có màng bao bọc các bào quan.

- Chưa có bộ khung xương tế bào.

- Loại A sẽ sinh sàn nhanh hơn. 
- Kích thước càng nhỏ thì tỉ lệ $S/V$ sẽ lớn sẽ giúp tế bào trao đổi chất với môi trường một cách nhanh chóng, nhờ đó tốc độ chuyển hóa vật chất và năng lượng nhanh làm cho tế bào sinh trưởng và sinh sản nhanh hơn.

Thành tế bào

Cấu tạo
- Độ dày từ 10 mm đến 20 mm.

- Cấu tạo bởi peptidoglycan.

- Dựa vào cấu tạo của thành tế bào, vi khuẩn được chia làm 2 nhóm: Gram âm và dương.

Chức năng: giữ ổn định hình dạng và bảo vệ tế bào.

Màng tế bào

Cấu tạo bởi hai thành phần chủ yếu:

- Lớp kép phospholipid.

- Protein.

Chức năng

- Trao đổi chất có chọn lọc.

- Là nơi diễn ra các quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng của tế bào.

Tế bào chất

- Cấu trúc chính của tế bào chất là bào tương (dạng keo lỏng có thành phần chủ yếu là nước, các hợp chất hữu cơ và vô cơ khác).

- Chức năng: là nơi diễn ra các phản ứng hoá sinh, đảm bảo duy trì các hoạt động sống của tế bào.

Vùng nhân

- Cấu trúc của vùng nhân:

+ Không có màng bao bọc.

+ Hầu hết chỉ chứa một phân tử DNA nhỏ, dạng vòng, mạch kép để mang thông tin di truyền điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào vi khuẩn.

- Chức năng: mang và truyền đạt thông tin di truyền, điều khiển hoạt động của tế bào.

- Do cấu tạo còn đơn giản và chưa có màng nhân.

- Vật chất di truyền chỉ đơn giản có ADN.

- Kích thước DNA vùng nhân lớn hơn plasmid.

- Trên các plasmid thường chứa nhiều gene kháng thuốc kháng sinh, ở DNA vùng nhân không có các gen này.

- Đặc điểm cấu trúc plasmid của tế bào vi khuẩn được ứng dụng trong kĩ thuật di truyền.

- Nhờ có kích thước nhỏ, có khả năng nhân lên độc lập với hệ gene của tế bào và mang gene chỉ định (gen kháng kháng sinh nên trong kĩ thuật chuyển gene, các plasmid thường được sử dụng làm vector để biến nạp gene tái tổ hợp từ tế bào này sang tế bào khác.