Kẻ vào vở hai cột A, B theo mẫu dưới đây, sau đó nối tên thể loại ở cột A với đặc điểm phù hợp được nêu ở cột B; giải thích lí do bạn tạo ra các đường nối giữa hai cột A và B.
Ôn tập cuối HKI
Câu 1 (SGK Chân trời sáng tạo trang 149)
Thảo luận (1)
Câu 2 (SGK Chân trời sáng tạo trang 149)
Nêu tóm tắt những điểm cần lưu ý khi đọc hiểu một văn bản theo các thể loại dưới đây (có thể tóm tắt dưới hình thức lập bảng):
a. Thần thoại
b. Sử thi
c. Chèo (hoặc tuồng)
d. Văn bản thông tin (thuyết minh có lồng ghép...)
e. Thơ
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Thể loại
Những điểm cần lưu ý khi đọc
Thần thoại
- Hiểu được khái niệm và đặc điểm của truyện thần thoại.
- Chú ý những yếu tố về không gian, thời gian, cốt truyện, nhân vật trong truyện thần thoại.
Sử thi
- Chú ý đọc những ghi chú để hiểu được ngôn ngữ địa phương được sử dụng trong văn bản sử thi.
- Hiểu được bối cảnh, không gian, thời gian trong truyện sử thi.
- Chú ý những yếu tố hoang đường để thấy được sức mạnh của các nhân vật anh hùng.
Chèo (tuồng)
- Nắm được tích truyện có sẵn trong vở chèo (tuồng).
- Vì được lưu truyền theo phương thức truyền miệng nên sẽ xuất hiện nhiều dị bản.
- Chú ý những lời thoại của từng nhân vật để thấy được tính cách, con người họ.
Văn bản thông tin (thuyết minh có lồng ghép)
- Nhận biết được đặc điểm của từng dạng văn bản thông tin.
- Kết hợp tiếp nhận thông tin từ lời văn thuyết minh và hình ảnh minh họa để có những kiến thức đầy đủ nhất.
Thơ
- Chú ý về nghệ thuật được sử dụng trong thơ: nhịp, phách, gieo vần, các biện pháp tu từ nghệ thuật.
Câu 3 (SGK Chân trời sáng tạo trang 149)
Hãy tóm tắt hai trong số các văn bản đã đọc ở học kì I, trong đó có:
- Một văn bản thần thoại hoặc sử thi;
- Một văn bản thông tin tổng hợp: thuyết minh có lồng ghép yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiTóm tắt thần thoại Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây (sử thi Ê – đê)
Bài tóm tắt
Mtao-Mxây tù trưởng vì ganh ghét với Đăm Săn có vợ đẹp nên quyết tâm bắt Hơ Nhị. Hắn dò la thông tin và biết được Đăm Săn đã đi vắng bèn cải trang thành khách đến nhà Đăm Săn, khi trở về Mtao-Mxây già vờ để quên con dao và bảo Hơ Nhị cầm dùm ra ngoài và thế là Mtao-Mxây bắt vợ Đăm Săn một cách dễ dàng.
Nghe tin vợ bị bắt, Đăm Săn nổi giận và kéo theo lực lượng đến đánh nhau với Mtao-Mxây, một cuộc chiến nảy lửa đã diễn ra tại nhà của Mtao-Mxay. Trước kia Mtao Grư từng cướp vợ của Đăm Săn và bị giết nên Mtao-Mxây khá e dè trước Đăm Săn, hắn mặc áo giáp, cầm khiên phòng thủ. Đăm Săn dọa phá nhà hắn mới dám giao chiến.
Cả hai tù trưởng giao chiến, khi múa khiên Mtao-Mxây múa yếu ớt và tỏ vẻ kém cỏi. Còn Đăm Săn múa khiên tài giỏi mạnh mẽ khiến ai cũng phải nể sợ. Mtao-Mxây chạy trốn liền bị mũi lao Đăm Săn cắm vào đùi, vào bụng Mtao-Mxây tuy nhiên do được bảo vệ bằng giáp hắn không sao. Đăm Săn trải qua trận chiến dài trở nên mệt mỏi, chàng bỗng trở nên mơ màng thấy ông trời bày cách tiêu diệt kẻ ác. Đăm Săn lấy chày mòn ném trúng vành tai, áo giáp rơi ra và ngay lập tức Đăm Săn kết thúc cuộc đời của kẻ thù nhanh chóng. Tù trưởng Mtao-Mxây xin Đăm Săn tha mạng, những người anh hùng Đăm Săn kiên quyết phải trừng trị kẻ ác, một kẻ cướp vợ người khác một cách hèn hạ. Chàng chiến thắng vẻ vang danh tiếng nổi đình nổi đám.
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Câu 4 (SGK Chân trời sáng tạo trang 150)
Theo bạn, vì sao cách giải thích của người xưa về đặc điểm, tập tính một số loài vật trong Cuộc tu bổ lại các giống vật (thần thoại Việt Nam) vẫn có thể mang lại sự thích thú đối với người đọc, người nghe trong thời đại phát triển của khoa học?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Theo em, dù ở bất cứ thời điểm nào những câu chuyện thần thoại, kì ảo vẫn luôn hấp dẫn, thu hút được bạn đọc.
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Câu 5 (SGK Chân trời sáng tạo trang 150)
Theo bạn, hai nhân vật anh hùng Đăm Săn (sử thi Đăm Săn) và Ô-đi-xê (sử thi Ô-đi-xê) có những điểm gì giống nhau và vì sao có sự giống nhau ấy?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải
Câu 6 (SGK Chân trời sáng tạo trang 150)
Theo bạn, trong Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời, việc tác giả nói nhiều về nhân vật nữ thần Mặt Trời có làm mờ đi tính cách anh hùng của Đăm Săn trong văn bản hay không? Vì sao?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTheo em, việc tác giả nói nhiều về nữ thần Mặt trời không làm mờ đi tính cách anh hùng của Đăm Săn, mà từ đó vẻ đẹp anh hùng của Đăm Săn càng được tôn lên và rõ ràng hơn, mạnh mẽ hơn.
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Câu 7 (SGK Chân trời sáng tạo trang 150)
Nêu một số điểm giống nhau và khác nhau về đề tài, nhân vật trong chèo cổ và tuồng đồ.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải
Câu 8 (SGK Chân trời sáng tạo trang 150)
Phát biểu suy nghĩ của bạn về nhân vật Thị Mầu khi đọc Thị Mầu lên chùa (Quan Âm Thị Kính) hoặc nhân vật Thị Hến khi đọc Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lớm Thị Hến (Nghêu, Sò, Ốc, Hến).
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Thị Mầu
Thị Hến
Đây là một nhân vật có thể nói trái ngược hoàn toàn với hình ảnh người phụ nữ theo lễ giáo phong kiến xưa. Là con gái một gia đình giàu có nhưng Thị Mầu hành xử, nói năng rất phóng khoáng, táo bạo có phần lẳng lơ: ‘’Thị Mầu tôi mang tiếng lẳng lơ/Thầy như táo rụng sân đình./Em như gái rớ đi tìm của chua’’. Những câu từ không hề lễ nghi mà tự do bày tỏ, còn là trước mặt Tiểu. Không chỉ thế, nhân vật này còn suy nghĩ táo bạo về tình yêu: yêu là tự do bày tỏ “Muốn cho có thiếp có chàng/ Ba sáu mười tám cơm hàng có canh’’
Khác hoàn toàn với Thị Mầu, đây là một người phụ nữ góa chồng ‘’Phận góa bụa hôm mai côi cút’’ nhưng luôn giữ tiết hạnh ‘’giữ tiết hạnh một đường cho toại’’. Một mình phải tự chống trọi với mọi thứ như sự ham mê sắc dục của Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu hay việc bị vu oan ăn cắp đồ nhà Trùm Sò. Nhân vật này còn thể hiện sự thông minh khi khiến kẻ lăng nhăng, tham lam sa bẫy tự chịu sự phán xét
Câu 9 (SGK Chân trời sáng tạo trang 150)
Nêu tác dụng của việc lồng ghép yếu tố miêu tả, biểu cảm trong hai văn bản Tranh Đông Hồ - nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam và Chợ nổi – nét văn hóa sông nước miền Tây.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Tác dụng: miêu tả rõ nét hình ảnh bức tranh Đông Hồ và phiên Chợ Nổi, giúp người đọc dễ hình dung, giàu sắc thái biểu cảm và mang đến những cảm nhận mới mẻ cho độc giả.
- Yếu tố biểu cảm được thêm vào giúp người đọc cảm nhận được cảm xúc mà tác giả muốn truyền tải: yêu quý, trân trọng, giữ gìn
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Câu 10 (SGK Chân trời sáng tạo trang 150)
Việc sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ trong một văn bản thông tin có tác dụng như thế nào? Sử dụng bằng chứng từ các văn bản mà bạn đã đọc để làm rõ thêm ý kiến của mình.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Góp phần truyền tải thông tin, giúp nội dung của văn bản thông tin rõ nét và có sức thuyết phục hơn
Ví dụ: Trong văn bản thông tin :’’Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang khánh thành phòng truyền thống’’người viết đã đưa ra hình ảnh một góc của phòng trưng bày giúp người đọc thêm tin tưởng rằng đúng là nhà hát đã có thêm phòng truyền thống để trưng bà
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)