Bài 8. Lao động và việc làm

Hướng dẫn giải

Báo cáo ngắn về vấn đề việc làm ở TP. Hồ Chí Minh

TP. Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, đóng góp quan trọng vào GDP quốc gia. Tuy nhiên, vấn đề việc làm tại đây vẫn đang gặp nhiều khó khăn và thách thức. Theo số liệu của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.HCM, tỷ lệ thất nghiệp năm 2023 dao động quanh 1,85%. Tuy nhiên, con số này chưa phản ánh đầy đủ thực trạng do nhiều người lao động làm việc không chính thức, không có hợp đồng lao động. Nhu cầu tuyển dụng cao nhất tập trung vào các ngành: công nghiệp chế biến, chế tạo; dịch vụ; xây dựng; du lịch. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tuyển dụng lao động do thiếu hụt nguồn lao động có tay nghề cao và phù hợp với yêu cầu của công việc. Chất lượng lao động còn thấp so với yêu cầu của thị trường lao động. Nhiều lao động thiếu kỹ năng mềm, kỹ năng ngoại ngữ và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin. Nguyên nhân chủ yếu do nhu cầu việc làm cao, với tốc độ gia tăng dân số cao, nhất là dân số nhập cư; nền kinh tế phát triển nhanh, thu hút nhiều lao động từ các địa phương khác đến. Thiếu hụt nguồn lao động có tay nghề cao do hệ thống giáo dục và đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động; nhiều lao động chưa được đào tạo bài bản, thiếu kỹ năng mềm và kỹ năng thực hành. Chênh lệch thu nhập giữa các ngành: Thu nhập từ các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo thấp hơn so với các ngành dịch vụ, du lịch dẫn đến nhiều lao động không muốn làm việc trong các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Cần phải nâng cao chất lượng lao động bằng cách đổi mới chương trình đào tạo, chú trọng đào tạo kỹ năng mềm và kỹ năng thực hành cho lao động; tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo để đào tạo lao động theo nhu cầu của thị trường. Có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tuyển dụng lao động, đào tạo lao động và phát triển sản xuất. Tạo môi trường kinh doanh thuận lợi để thu hút doanh nghiệp đầu tư, tạo ra nhiều việc làm mới. Tăng cường tổ chức các hội chợ việc làm, cung cấp thông tin về thị trường lao động cho người lao động. Hỗ trợ người lao động khởi nghiệp, tạo việc làm cho bản thân và người khác. Vấn đề việc làm ở TP. Hồ Chí Minh là một vấn đề quan trọng cần được quan tâm giải quyết. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người lao động.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

- Tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị cao gấp 1,72 lần so với ở nông thôn; thành thị chiếm 4,3%, cao hơn mức trung bình của cả nước còn nông thôn chiếm 2,5% (2021) thấp hơn mức trung bình của cả nước.

- Tỉ lệ thiếu việc làm ở thành thị cao gấp 1,1 lần so với nông thôn; thành thị chiếm 3,3% cao hơn mức trung bình của cả nước còn nông thôn chiếm 3,0% (2021) thấp hơn mức trung bình của cả nước

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

Tỉ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đã qua đào tạo phân theo trình độ chuyên môn kĩ thuật ở nước ta, giai đoạn 2010 – 2021 tăng:

- Trình độ sơ cấp tăng 4,9%; từ 1,9% (2010) lên 6,8% (2021).

- Trình độ trung cấp giảm 1,1%; từ 5,2% (2010) còn 4,1% (2021).

- Trình độ cao đẳng tăng 1,5%; từ 2,0% (2010) lên 3,5% (2021); chiếm tỉ trọng thấp nhất trong năm 2021.

- Trình độ từ đại học trở lên chiếm tỉ trọng cao nhất; tăng 11,4%(2010) lên 26,1% (2021).

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

Vấn đề việc làm của nước ta hiện nay đó là:

- Hiện nay, tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm ở nước ta đã giảm nhưng vẫn còn ca (2,4% năm 2014).

- Tỉ lệ thiếu việc làm chủ yếu ở khu vực nông thôn (2,9% năm 2014)

- Tỉ lệ thất nghiệp diễn ra chủ yếu ở thành thị (3,4% năm 2014)

Các giải pháp giải quyết vấn đề việc làm:

- Phân bố lại dân cư và lao động giữa các vùng.

- Đa dạng hoá các hoạt động kinh tế ở nông thôn. 

- Phát triển hoạt động công nghiệp, dịch vụ ở các đô thị.

- Đa dạng hoá các loại hình đào tạo, đẩy mạnh hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề, giới thiệu việc làm.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

- Tỉ lệ lao động trong khu vực thành thị có xu hướng ngày càng tăng, chủ yếu tăng lao động ở các ngành công nghiệp và xây dựng, dịch vụ. 

- Lao động trong khu vực nông thôn có sự chuyển dịch đáng kể, tỉ lệ lao động phi nông nghiệp tăng nhờ quá trình công nghiệp hoá nông thôn, xây dựng nông thôn mới, đa dạng hoá các ngành nghề kinh tế nông thôn.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

- Quá trình hội nhập nền kinh tế quốc tế và khu vực đã làm thay đổi cơ cấu lao động theo thành phần kinh tế ở nước ta.

- Tỉ lệ lao động trong khu vực kinh tế Nhà nước và ngoài Nhà nước giảm, tỉ lệ lao động trong khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

- Chuyển dịch kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu lao động. 

- Tỉ trọng lao động trong các ngành công nghiệp và xây dựng, dịch vụ có cu hướng tăng; tỉ trọng lao động trong nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản có xu hướng giảm.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

- Nguồn lao động dồi dào: 

+ Nước ta có nguồn lao động dồi dào, lực lượng lao động chiếm trên 50% số dân, hằng năm nước ta tăng thêm khoảng 1 triệu lao động.

- Chất lượng lao động ngày càng nâng cao: 

+ Chất lượng được nâng lên nhờ kết quả của quá trình đào tạo lao động.

+ Tỉ lệ lao động đã qua đào tạo liên tục tăng, đặc biệt là lao động có trình độ cao ngày càng chiếm tỉ lệ lớn, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu cơ bản của doanh nghiệp.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

Hướng giải quyết việc làm ở nước ta hiện nay: 

+ Hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật đồng bộ, thống nhất để thị trường lao động phát triển theo hướng linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, hội nhập quốc tế.

+ Thúc đẩy tạo việc làm mới, việc làm sáng tạo, chất lượng cao, phục vụ chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, ứng phó biến đổi khí hậu; tạo việc làm ở khu vực nông thôn, miền núi.

+ Đẩy mạnh liên kết thị trường việc làm giữa các vùng trong nước, hình thành cơ chế kết nối cung cầu tự động giữa thị trường trong và ngoài nước.

+ Đổi mới toàn diện hệ thống đào tạo, giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt, hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo, chất lượng nguồn nhân lực cả về học vấn, trình độ chuyên môn, tính chuyên nghiệp, văn hoá ứng xử,...

+ Triển khai tốt các quy định về bảo hiểm xã hội gắn với các chế độ trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp, các hoạt động đào tạo lại lao động, có nhiều biện pháp giúp người lao động có việc làm và thu nhập ổn định.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)