Trong đời sống hàng ngày, chúng ta sử dụng rất nhiều các vật dụng được làm từ đồng và sắt, bởi các nguyên liệu này trở nên rất quen thuộc và cần thiết đối với con người từ rất lâu đời. Em hãy kể tên một số vật dụng đó. Em có biết các nguyên liệu đồng và sắt được phát hiện như thế nào, từ bao giờ và chúng đã thay đổi cuộc sống xã hội ra sao?
Bài 6. Sự chuyển biến và phân hóa của xã hội nguyên thủy
Câu hỏi mở đầu (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 23)
Thảo luận (1)
Câu hỏi 1 mục 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 24)
Nêu quá trình con người phát hiện ra kim loại.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiQuá trình con người phát hiện ra kim loại:
Vào khoảng thiên niên kỉ thứ IV TCN, người nguyên thủy đã phát hiện ra một loại nguyên liệu mới để chế tạo cồn cụ và vũ khí thay thế cho đồ đá. Đó là kim loại.
Vào khoảng 3500 năm TCN: Người Tây Á và Ai Cập đã biết dùng đồng đỏKhoảng 200 năm TCN: Cư dân nhiều nơi đã biết dùng đồng thauKhoảng cuối thiên niên kỉ thứ II - đầu thiên niên kỉ thứ I TCN: Con người biết chế tạo các công cụ bằng sắt (Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 2 mục 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 24)
Hãy chỉ ra những thay đổi trong đời sống xã hội khi công cụ bằng kim loại xuất hiện.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải+ Các gia đình phụ hệ xuất hiện, thay thế các gia đình mẫu hệ. + Công xã thị tộc dần bị thu hẹp do một số gia đình có xu hướng tách khỏi công xã thị tộc, đến những nơi thuận lợi hơn để sinh sống.
(Trả lời bởi ꧁๖ۣۜTrυηɠ ๖ۣۜ꧂)
Câu hỏi 3 mục 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 24)
Vì sao xã hội nguyên thủy ở các nước phương Đông phân hóa nhưng lại không triệt để?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiỞ phương Đông (Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Quốc,…), quá trình phân hóa nhưng không triệt để do người nguyên thủy ở khu vực này sinh sống ven các con sông lớn, cư dân phải liên kết với nhau trong các cộng đồng vốn là các công xã thị tộc để làm thuỷ lợi và chống ngoại xâm. Tính có kết cộng đồng và nhiều tập tục của xã hội nguyên thuỷ vẫn tiếp tục được bảo lưu. Do vậy, xã hội nguyên thuỷ phân hoá sớm hơn so với các nơi khác nhưng không triệt để.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 1 mục 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 27)
Thời đại đồ đồng đã trải qua những nền văn hóa khảo cổ nào?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải-Thời đại đồ đồng đã trải qua những nền văn hóa:
+ Văn hóa Phùng Nguyên (khu vực Bắc Bộ), có niên đại khoảng 2000 năm TCN.
+ Văn hóa Đồng Đậu (Bắc Bộ), tiền Sa Huỳnh (Trung Bộ), có niên đại khoảng 1500 năm TCN.
+ Văn hóa Gò Mun (Bắc Bộ) và Văn hóa Đồng Nai (Nam Bộ), có niên đại khoảng 1000 năm TCN.
(Trả lời bởi 暁冬|LIE MORIARTY|)
Câu hỏi 2 mục 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 27)
Quan sát hình 4, hãy kể tên một số công cụ, vũ khí được tìm thấy thuộc văn hóa Gò Mun
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Một số công cụ, vũ khí bằng đồng thuộc văn hóa Gò Mun:
+ Công cụ: rìu.
+ Vũ khí: mũi tên, dao, giáo
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 3 mục 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 27)
Thời kì này đời sống kinh tế, xã hội của cư dân có những biến đổi gì?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiNhững chuyển biến trong đời sống kinh tế - xã hội của người nguyên thủy ở Việt Nam khi công cụ kim loại xuất hiện:
- Chuyển biến về kinh tế:
+ Địa bàn cư trú được mở rộng.
+ Con người đã biết dùng cày gỗ có lắp lưỡi bằng đồng để cày ruộng, trồng lúa, dùng lưỡi hái để gặt.
- Chuyển biến về xã hội:
+ Cuộc sống của người nguyên thủy ngày càng ổn định.
+ Hình thành những khu vực đông dân cư (ở lưu vực các dòng sông lớn, như: sông Hồng, sông Mã, sông Thu Bồn, sông Đồng Nai…), chuẩn bị cho sự xuất hiện của các quốc gia cổ đại đầu tiên trên đất nước Việt Nam.
(Trả lời bởi ꧁๖ۣۜTrυηɠ ๖ۣۜ꧂)
Câu hỏi 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 27)
Sự xuất hiện của kim loại đã tác động như thế nào đến đời sống của con người
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Sự xuất hiện của kim loại có nhiều tác động quan trọng tới đời sống kinh tế - xã hội của con người.
+ Tác động tới đời sống kinh tế:
Năng suất lao động của con người tăng lên gấp nhiều lần so với thời đại đồ đá.Nhờ sử dụng công cụ kim khí, nhất là công cụ sắt, con người có thể khai phá những vùng đất đai mà trước khi chưa khai phá nổi.Đưa tới sự xuất hiện một số ngành sản xuất mới, như: luyện kim (đúc đồng, rèn sắt), đóng thuyền,...Nhờ năng suất lao động tăng lên, con người đã sản xuất ra được một lượng sản phẩm dư thừa thường xuyên.+ Tác động tới đời sống xã hội:
Các gia đình phụ hệ xuất hiện, thay thế các gia đình mẫu hệ.Công xã thị tộc dần bị thu hẹp do một số gia đình có xu hướng tách khỏi công xã thị tộc, đến những nơi thuận lợi hơn để sinh sống.Xuất hiện tình trạng “tư hữu” do một số người có chức quyền trong thị tộc, bộ lạc đã chiếm hữu một phần của cải tập thể thành của riêng. Điều này khiến cho quan hệ “công bằng và bình đẳng” trong xã hội bị phá vỡ.Xã hội dần có sự phân hóa thành kẻ giàu – người nghèo, giai cấp thống trị và giai cấp bị thống trị=> Xã hội nguyên thủy dần tan rã.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 27)
Lập bảng theo mẫu sau và điền những nội dung phù hợp.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Nền văn hóa
Niên đại
Công cụ tìm thấy
Phùng Nguyên
2000 năm TCN
- Những mẩu gỉ đồng; mẩu đồng thau nhỏ; mảnh vòng hay đoạn dây chỉ.
Đồng Đậu
1500 năm TCN
- Đục, dùi, cán dao, mũi tên, lưỡi câu…
Gò Mun
1000 năm TCN
- Vũ khí (mũi tên, dao, giáo…), lưỡi câu, dùi, rìu (đặc biệt là rìu lưỡi xéo), đục…
Tiền Sa Huỳnh
1500 năm TCN
- Đục, lao, mũi tên, lưỡi câu…
Đồng Nai
1000 năm TCN
- Rìu, giáo, lao có ngạnh, mũi tên, lưỡi câu…
Câu hỏi 3 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 27)
Hãy tìm hiểu thêm và cho biết nguyên liệu bằng đồng hiện nay còn được sử dụng vào những vật gì? Tại sao các loại công cụ bằng vũ khí bằng đồng ngày càng ít được sử dụng trong đời sống?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải+ Đồ thủ công mỹ nghệ: tượng đồng, tranh đồng, trống đồng... + Đồ thờ: hoành phi câu đối bằng đồng, đỉnh đồng, lư đồng, hạc đồng.... + Đồ đồng phong thủy là những vật phẩm, linh vật,... làm từ đồng.
(Trả lời bởi ꧁๖ۣۜTrυηɠ ๖ۣۜ꧂)