Tại sao khi trong cốc không có nước thì ta không thể nhìn thấy đồng xu (hình a), còn nếu vẫn giữ nguyên vị trí đặt mắt và cốc nhưng rót nước vào cốc thì ta lại nhìn thấy đồng xu (hình b)?
Bài 5. Khúc xạ ánh sáng
Mở đầu (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 25)
Thảo luận (1)
Hoạt động (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 25)
Thí nghiệm 1: Tìm hiểu hiện tượng khúc xạ ánh sángChuẩn bị:- Một bảng thí nghiệm có gắn tấm nhựa in vòng tròn chia độ;- Một bản bán trụ bằng thủy tinh;- Đèn 12 V – 21 W có khe cài bản chắn sáng;- Nguồn điện (biến áp nguồn).Tiến hành:- Bố trí thí nghiệm như Hình 5.1.- Chiếu một chùm sáng tới SI (điểm tới I là tâm của bản bán trụ).- Quan sát đường đi của chùm sáng.Trả lời câu hỏi sau:Chùm sáng truyền từ không khí vào thủy tinh bị gãy khúc (lệch khỏi phương truyền) tại đâu?
Đọc tiếp
Thí nghiệm 1: Tìm hiểu hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Chuẩn bị:
- Một bảng thí nghiệm có gắn tấm nhựa in vòng tròn chia độ;
- Một bản bán trụ bằng thủy tinh;
- Đèn 12 V – 21 W có khe cài bản chắn sáng;
- Nguồn điện (biến áp nguồn).
Tiến hành:
- Bố trí thí nghiệm như Hình 5.1.
- Chiếu một chùm sáng tới SI (điểm tới I là tâm của bản bán trụ).
- Quan sát đường đi của chùm sáng.
Trả lời câu hỏi sau:
Chùm sáng truyền từ không khí vào thủy tinh bị gãy khúc (lệch khỏi phương truyền) tại đâu?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiChùm sáng truyền từ không khí vào thủy tinh bị gãy khúc (lệch khỏi phương truyền) tại mặt phân cách giữa không khí và bản bán trụ bằng thủy tinh
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Câu hỏi (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 26)
Một tia sáng truyền tới mặt nước tạo ra một tia phản xạ và một tia khúc xạ. Người vẽ đã quên và ghi lại chiều truyền của các tia sáng này trong Hình 5.3. Hãy vẽ vào vở và bổ sung chiều mũi tên của các tia sáng trong hình.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải
Hoạt động: Thí nghiệm 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 26)
Thí nghiệm 2: Tìm hiểu mối liên hệ giữa góc khúc xạ và góc tớiChuẩn bị:Dụng cụ thí nghiệm như thí nghiệm 1Tiến hành:- Bố trí thí nghiệm như Hình 5.1.- Chiếu tia sáng tới mặt phân cách tại điểm tới I (tâm của đường tròn chia độ) lần lượt với góc tới 0°, 20°, 40°, 60°, 80°.- Đọc giá trị của góc khúc xạ tương ứng và hoàn thành vào vở theo mẫu tương tự bảng 5.1.
Đọc tiếp
Thí nghiệm 2: Tìm hiểu mối liên hệ giữa góc khúc xạ và góc tới
Chuẩn bị:
Dụng cụ thí nghiệm như thí nghiệm 1
Tiến hành:
- Bố trí thí nghiệm như Hình 5.1.
- Chiếu tia sáng tới mặt phân cách tại điểm tới I (tâm của đường tròn chia độ) lần lượt với góc tới 0°, 20°, 40°, 60°, 80°.
- Đọc giá trị của góc khúc xạ tương ứng và hoàn thành vào vở theo mẫu tương tự bảng 5.1.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiHọc sinh đọc và làm theo yêu cầu.
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Hoạt động 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 26)
Tia khúc xạ nằm ở phía nào của pháp tuyến so với tia tới?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTia khúc xạ nằm ở bên kia pháp tuyến so với tia tới.
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Hoạt động 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 26)
So sánh độ lớn góc tới và góc khúc xạ.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiĐộ lớn góc tới lớn hơn độ lớn góc khúc xạ
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Hoạt động 3 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 26)
Nhận xét tỉ số giữa sin góc tới I và sin góc khúc xạ r.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTa có: \(\frac{{\sin i}}{{\sin r}} = const\)(hằng số)
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Hoạt động (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 27)
Thí nghiệm 3: Khảo sát phương của tia khúc xạChuẩn bị:- Bản bán trụ bằng thuỷ tinh trong suốt;- Một tấm xốp mỏng có gắn bảng chia độ;- Bốn chiếc đinh ghim giống nhau;- Một tấm nhựa phẳng.Tiền hành:- Bố trí thí nghiệm như Hình 5.4.- Cắm các đinh ghim tại O và A để xác định pháp tuyến OA.- Cắm đinh ghim ở B để xác định tia tới là BO.Lưu ý: Để các đinh ghim ở O, A, B sao cho mũ đinh có chiều cao bằng frac{1}{2}bề dầy bản bán trụ thuỷ tinh. Khi đó mặt phẳng tới đi qua ba đầu đinh ghim ở O, A, B song...
Đọc tiếp
Thí nghiệm 3: Khảo sát phương của tia khúc xạ
Chuẩn bị:
- Bản bán trụ bằng thuỷ tinh trong suốt;
- Một tấm xốp mỏng có gắn bảng chia độ;
- Bốn chiếc đinh ghim giống nhau;
- Một tấm nhựa phẳng.
Tiền hành:
- Bố trí thí nghiệm như Hình 5.4.
- Cắm các đinh ghim tại O và A để xác định pháp tuyến OA.
- Cắm đinh ghim ở B để xác định tia tới là BO.
Lưu ý: Để các đinh ghim ở O, A, B sao cho mũ đinh có chiều cao bằng \(\frac{1}{2}\)bề dầy bản bán trụ thuỷ tinh. Khi đó mặt phẳng tới đi qua ba đầu đinh ghim ở O, A, B song song với tấm xốp.
- Đặt mắt để nhìn vào mặt phẳng của bản bán trụ sao cho đầu mũ đinh ghim ở O che khuất ảnh đầu mũ đinh ghim ở B.
- Cắm đinh ghim ở C trên đường truyền sáng từ O tới mắt sao cho đầu mũ đinh ghim ở C che khuất ảnh đầu đinh ghim ở B và O. Khi đó tia khúc xạ sẽ là tia OC.
- Bỏ bản bán trụ thuỷ tinh ra, dùng tấm nhựa phẳng để kiểm tra các tia BO, OA, OC có đồng phẳng hay không?
Trả lời câu hỏi sau:
Kết quả thí nghiệm cho thấy tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng nào?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Bỏ bản bán trụ thuỷ tinh ra, dùng tấm nhựa phẳng để kiểm tra các tia BO, OA, OC có đồng phẳng
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng chưa tới
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Câu hỏi (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 27)
Hình 5.5 mô tả hiện tượng khúc xạ khi tia sáng truyền từ môi trường nước ra không khí. Chỉ ra điểm tới, tia tới, tia khúc xạ, vẽ pháp tuyến tại điểm tới. So sánh độ lớn của góc khúc xạ và góc tới.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTừ hình trên ta thấy được:
- Điểm tới: B.
- Tia tới: AB.
- Tia khúc xạ: BC.
- Vẽ pháp tuyến tại điểm tới:
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
- Độ lớn của góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
Câu hỏi 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống trang 28)
Quan sát đường truyền của tia sáng trong Hình 5.6, vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi ở phần mở bài.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiBan đầu, khi không có nước trong cốc, tia sáng truyền đi theo đường thẳng nên ánh sáng từ đồng xu đến mắt người bị thành cốc chắn
Khi đổ nước vào cốc thì theo hiện tượng khúc xạ ánh sáng, ánh sáng từ đồng xu truyền từ nước ra không khí sẽ bị gãy khúc và lúc này mắt người có thể thấy được đồng xu
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)