Bài 2. Xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

Mở đầu (SGK Cánh Diều trang 14)

Hướng dẫn giải

Một số loại xà phòng: bột giặt, sữa tắm,…

Dựa vào đặc điểm cấu tạo của xà phòng nên xà phòng có khả năng làm sạch vết bẩn. Xà phòng được điều chế từ phản ứng xà phòng hóa

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Câu hỏi 1 (SGK Cánh Diều trang 14)

Hướng dẫn giải

Thành phần xà phòng: hỗn hợp các muối sodium hoặc potassium của acid béo và một số chất phụ gia.

Tác dụng: làm sạch các vết bẩn, chất diệt khuẩn, chất dưỡng da.

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Câu hỏi 2 (SGK Cánh Diều trang 15)

Hướng dẫn giải

Phần ưu nước (tan được trong nước) là nhóm carboxylate – COO – có xu hướng quay ra ngoài và thâm nhập vào nước.

Phần kị nước (không tan trong nước nhưng tan trong dầu, mỡ) là các gốc hydrocarbon mạch dài như C17H35-, C15H31-,…quay về phía vết dầu, mỡ và thâm nhập vào vết dầu, mỡ.

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Luyện tập 1 (SGK Cánh Diều trang 15)

Hướng dẫn giải

Sodium acetate không có tác dụng giặt rửa như xà phòng vì không có phần kị nước, CH3COONa tan hoàn toàn trong nước.

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Vận dụng 1 (SGK Cánh Diều trang 16)

Hướng dẫn giải

Sau phản ứng xà phòng hóa, hỗn hợp muối của acid béo và glycerol được tách ra bằng cách cho dung dịch muối ăn bão hòa vào hỗn hợp sản phẩm. Các muối của acid béo nổi lên được lấy ra, sau đó được trộn với các phụ gia để làm xà phòng. Phần dung dịch còn lại gồm chất béo dư, NaOH dư, glycerol. Dùng phương pháp chiết để tách chất béo dư ra khỏi dung dịch. Sau đó sử dụng phương pháp chưng cất để thu hơi glycerol.

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Thực hành (SGK Cánh Diều trang 16)

Hướng dẫn giải

Hiện tượng: dầu thực vật tan ra khi cho NaOH vào, khi đun sôi nhẹ khuấy đều và cho dung dịch NaCl bão hòa sẽ có chất rắn nổi dần lên, tạo thành dung dịch không đồng nhất, phân thành 2 lớp.

Giải thích: dầu thực vật tác dụng với NaOH tạo thành muối acid béo. Khi nhỏ NaCl vào sẽ làm tỉ trọng dung dịch thay đổi nên muối acid béo nổi dần lên.

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Câu hỏi 3 (SGK Cánh Diều trang 16)

Hướng dẫn giải

Sử dụng bát sứ vì không tác dụng với các chất trong phản ứng và chịu được nhiệt trong phản ứng.

Không sử dụng bát nhôm hoặc xoong nhôm vì nhôm có phản ứng với dung dịch NaOH tạo muối NaAlO2

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Luyện tập 2 (SGK Cánh Diều trang 17)

Hướng dẫn giải

Phần ưu nước (tan được trong nước) là nhóm carboxylate – COO –

Phần kị nước (không tan trong nước nhưng tan trong dầu, mỡ) là các gốc hydrocarbon mạch dài như C17H35-, C15H31-,

Phần ưa nước của (1) là –OSO3Na+; phần kị nước: CH3[CH2]10CH2 -

Phần ưa nước của (2) là: -SO3-Na+; phần kị nước: CH3[CH2]11-C6H4-

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Vận dụng 2 (SGK Cánh Diều trang 17)

Hướng dẫn giải

Thành phần chất giặt rửa được điều chế từ dầu mỏ có chứa lưu huỳnh, khi sử dụng trong một thời gian dài sẽ ảnh hưởng đến chất liệu của quần áo, có thể gây dị ứng cho da nhạy cảm vì lưu huỳnh độc, ngoài ra khó phân hủy dễ gây ô nhiễm môi trường.

(Trả lời bởi Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thảo luận (1)

Bài tập 1 (SGK Cánh Diều trang 19)