Bài 2. Tri thức lịch sử và cuộc sống

Hướng dẫn giải

Vai trò của tri thức lịch sử

- Giúp con người nhận thức về cội nguồn, bản sắc của bản thân, gia đình, cộng đồng, dân tộc.

- Là điều kiện cơ bản, tiên quyết để giữ gìn và phát triển bản sắc văn hóa trong thời đại toàn cầu hóa.

Ý nghĩa của tri thức lịch sử

- Những bài học kinh nghiệm trong lịch sử được đúc rút từ quá khứ luôn được con người đời sau vận dụng trong quá trình phát triển của cộng đồng xã hội.

- Giúp hiểu rõ quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước, hình thành tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

- Là kết tinh của những tri thức lịch sử, mang lại những hiểu biết về thế giới, văn hóa nhân loại, là cơ sở để học hỏi, giao lưu, hội nhập quốc tế.

- Những bài học kinh nghiệm trong lịch sử góp phần quan trong trong nhận thức hiện tại và dự đoán tương lai.

Ví dụ:

Tại sông Bạch Đằng, năm 983, Ngô Quyền đã đánh tan quân Nam lược Nam Hán. Vận dụng bài học kinh nghiệm của cha ông, năm 981, Lê Đại Hành đánh thắng quân xâm lược Tống. Năm 1288, Trần Hưng Đạo cũng phá tan quân xâm lược Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng.

Những sự kiện trên có ý nghĩa khích lệ tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc trong mỗi người con đất Việt. 

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Quá khứ lịch sử có mối quan hệ hữu cơ chặt chẽ với hiện tại và tương lai:

- Là nền tảng vững chắc của truyền thống yêu nước.

- Là niềm tự hào và là điểm tựa cho lòng tin vào sức mạnh của dân tộc.

- Là cơ sở, nhân tố thúc đẩy con người khám phá, nghiên cứu và tiếp cận với nhiều nền văn hóa, văn minh nhân loại.

- Là nguồn gốc để mỗi quốc gia dân tộc tự nhận thức chính mình.

Những bài học kinh nghiệm trong lịch sử là vô giá trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước:

- Được con người đời sau vận dụng trong quá trình phát triển của cộng đồng xã hội.

- Giúp hiểu rõ quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước, hình thành tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

- Kết tinh của những tri thức lịch sử, mang lại những hiểu biết về thế giới, văn hóa nhân loại, là cơ sở để học hỏi, giao lưu, hội nhập quốc tế.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những dự báo chính xác về thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ và thống nhất đất nước:

- “Cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hy sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn”.

- Đến năm 1975, cuộc kháng chiến đánh đuổi đế quốc Mỹ của dân tộc ta đã hoàn toàn thắng lợi.

- Về sự nghiệp thống nhất: “Tổ quốc ta nhất định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà”.

- Đến năm 1976, đất nước ta hoàn toàn thống nhất, thực hiện khao khát bao năm của vị lãnh tụ Hồ Chí Minh.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Con người cần học tập và khám phá lịch sử suốt đời là vì những lý do sau:

- Là điều kiện quan trọng giúp mỗi người cập nhật và mở rộng tri thức, phát triển và hoàn thiện kĩ năng.

- Tăng cường khả năng tự tin ứng phó với những biến đổi ngày càng nhiều của đời sống.

- Giúp con người nắm bắt tốt những cơ hội nghề nghiệp, việc làm, đời sống,…

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Tri thức lịch sử là những hiểu biết của con người về các lĩnh vực liên quan đến lịch sử.

- Khi nghiên cứu lịch sử phải thu thập thông tin sử liệu vì:

+ Các nguồn sử liệu giúp nhà nghiên cứu tái hiện bức tranh lịch sử đầy đủ và chính xác.

+ Hiện thực lịch sử tồn tại độc lập với ý thức con người. Để hiểu biết sự thật lịch sử, đòi hỏi chúng ta phải bắt đầu nghiên cứu từ sử liệu, dùng sử liệu để khôi phục sự kiện; sau đó mới giải thích và đánh giá về sự kiện

+ Thông qua việc thu thập thông tin sử liệu, chúng ta sẽ có những phát hiện mới để làm giàu có và phong phú hơn kho tàng tri thức nhân loại.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

* Tri thức lịch sử: sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu năm 1991.

* Bài học lịch sử được vận dụng vào thực tiễn:

- Kiên trì sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; thực hiện xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; đoàn kết được toàn dân tộc.

- Học tập và vận dụng những thành tựu khoa học - kĩ thuật tiên tiến, nắm bắt và hòa nhập với xu thế của thời đại.

- Tập trung phát triển kinh tế một cách toàn diện, ưu tiên phát triển những ngành Việt Nam có thế mạnh.

- Nêu cao tinh thần cảnh giác, có chính sách phù hợp với các thế lực thù địch trong, ngoài nước. Xây dựng mô hình xã hội chủ nghĩa phù hợp với hoàn cảnh Việt Nam.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

* Vai trò của tri thức lịch sử đối với mỗi cá nhân và xã hội (kèm ví dụ:

- Vai trò:

+ Tri thức lịch sử giúp con người nhận thức về cội nguồn, bản sắc của bản thân, gia đình, cộng đồng, dân tộc.

+ Hiểu biến về tri thức lịch sử là điều kiện cơ bản để giữ gìn và phát triển bản sắc văn hoá trong thời đại toàn cầu hóa.

- Ví dụ: Lễ hội Đền Hùng hay còn gọi là Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức vào mồng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm nhằm tưởng nhớ và tỏ lòng biết ơn công lao dựng nước của các vua Hùng.

* Ý nghĩa của tri thức lịch sử đối với mỗi cá nhân và xã hội (kèm ví dụ)

- Ý nghĩa:

 + Để lại cho đời sau những bài học kinh nghiệm quý giá.

+ Là nền tảng vững chắc của truyền thống yêu nước, là niềm tự hào và là điểm tựa cho lòng tin vào sức mạnh của dân tộc.

+ Tri thức lịch sử giúp con người khám phá và tiếp cận với nhiều nền văn hoá, văn minh của nhân loại. Những bài học rút ra từ lịch sử còn giúp mỗi quốc gia dân tộc tự nhận thức chính mình.

+ Giúp học sinh hiểu rõ quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước, hình thành tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc. Đồng thời, có hiểu biết về lịch sử thế giới, văn hoá nhân loại, là cơ sở để học hỏi, giao lưu, hội nhập quốc tế.

- Ví dụ: Lễ hội Đền Hùng hay còn gọi là Giỗ tổ Hùng Vương thể hiện lòng tôn kính đối với tổ tiên, giáo dục cho thế hệ trẻ truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”. Từ đó giúp thế hệ con cháu tự hào về truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc, bồi dưỡng lòng yêu nước và có ý thức bảo vệ Tổ quốc để xứng đáng với công lao của các thế hệ cha ông đi trước.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Giá trị của di sản Hoàng thành thăng long đối với cuộc sống hôm nay và mai sau:

- Như là một “bộ lịch sử sống” chảy suốt theo cả chiều dài lịch sử hơn 10 thế kỷ của Thăng Long- Hà Nội, kể từ thành Đại La thời tiền Thăng Long đến thời đại ngày nay.

- Phản ánh rõ mối quan hệ về qui hoạch đô thị và không gian kiến trúc, cũng như sự tiếp nối giữa các triều đại trong lịch sử xây dựng kinh đô Thăng Long

- Là một trung tâm quyền lực và sự đa dạng, phong phú của các tầng di tích, di vật

(Trả lời bởi Minh Lệ)