Bài 2. Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa

Mở đầu (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 10)

Hướng dẫn giải

Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của thiên nhiên Việt Nam:
Biểu hiện:

1. Khí hậu:

- Nhiệt độ cao: Nhiệt độ trung bình năm trên 21oC.
- Biên độ nhiệt độ trong năm lớn:
+ Miền Bắc: Khí hậu ôn hòa, có 4 mùa rõ rệt.
+ Miền Trung: Khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai như bão, lũ lụt.
+ Miền Nam: Khí hậu nóng quanh năm, có hai mùa mưa và mùa khô.
- Lượng mưa dồi dào: Lượng mưa trung bình năm từ 1500 - 2000 mm/năm.
- Mưa phân bố theo mùa:
+ Miền Bắc: Mưa nhiều vào mùa hè, ít vào mùa đông.
+ Miền Trung: Mưa nhiều vào mùa thu, ít vào mùa hè.
+ Miền Nam: Mưa nhiều vào mùa mưa, ít vào mùa khô.
- Độ ẩm cao: Độ ẩm trung bình năm trên 80%.
- Gió mùa:
+ Gió mùa mùa đông: Lạnh, khô.
+ Gió mùa mùa hạ: Nóng, ẩm.
2. Các thành phần tự nhiên khác:

- Sông ngòi: Mạng lưới dày đặc.
- Chế độ nước sông theo mùa:
+ Mùa lũ: Nước dâng cao.
+ Mùa cạn: Nước thấp.
- Cảnh quan:
+ Rừng rậm nhiệt đới.
+ Đa dạng sinh học.
Ảnh hưởng:

1. Sản xuất:

(*) Thuận lợi:
- Nông nghiệp:
+ Trồng được nhiều loại cây nhiệt đới.
+ Năng suất cao.
- Thủy sản:
+ Nguồn lợi thủy sản phong phú.
(*) Khó khăn:
- Thiên tai: Bão, lũ lụt, hạn hán,...
- Dịch bệnh: Cây trồng, vật nuôi.
2. Đời sống:

(*) Thuận lợi:
- Nguồn thực phẩm phong phú.
- Du lịch: Phong cảnh đẹp, đa dạng.
(*) Khó khăn:
-Thiên tai: Gây thiệt hại về người và tài sản.
- Dịch bệnh: Ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

(Trả lời bởi Người Già)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục I.1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 14)

Hướng dẫn giải

Biểu hiện của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta:
1. Nhiệt độ:

- Nhiệt độ trung bình năm cao: Trên 21°C.
- Biên độ nhiệt trong năm lớn:
+ Miền Bắc: Khí hậu ôn hòa, có 4 mùa rõ rệt.
+ Miền Trung: Khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai như bão, lũ lụt.
+ Miền Nam: Khí hậu nóng quanh năm, có hai mùa mưa và mùa khô.
2. Lượng mưa:

- Lượng mưa trung bình năm dồi dào: Từ 1500 - 2000 mm/năm.
- Mưa phân bố theo mùa:
+ Miền Bắc: Mưa nhiều vào mùa hè, ít vào mùa đông.
+ Miền Trung: Mưa nhiều vào mùa thu, ít vào mùa hè.
+ Miền Nam: Mưa nhiều vào mùa mưa, ít vào mùa khô.
3. Gió mùa:

- Gió mùa mùa đông: Lạnh, khô.
- Gió mùa mùa hạ: Nóng, ẩm.
4. Độ ẩm: Độ ẩm trung bình năm cao: Trên 80%.
5. Thiên tai: Thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai: Bão, lũ lụt, hạn hán,...
Nước ta có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa vì:

1. Vị trí địa lí:

- Nằm trong khu vực nhiệt đới: Nắng nóng quanh năm.
- Giáp biển Đông: Nguồn cung cấp hơi nước dồi dào.
- Nằm trong khu vực chịu ảnh hưởng của gió mùa: Gió mùa mùa hạ nóng ẩm, gió mùa mùa đông lạnh khô.
2. Địa hình:

- Địa hình đa dạng: Núi, đồng bằng, ven biển.
- Địa hình ảnh hưởng đến khí hậu:
+ Núi: Chắn gió mùa, tạo điều kiện cho các khu vực ven biển có khí hậu ôn hòa.
+ Đồng bằng: Thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp.
+ Ven biển: Phát triển kinh tế biển, du lịch.

(Trả lời bởi Người Già)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục I.2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 14)

Hướng dẫn giải

1. Địa hình đồi núi chiếm ưu thế:

- Diện tích đồi núi: Chiếm 3/4 diện tích lãnh thổ.
- Địa hình chia cắt mạnh:
+ Nhiều dãy núi cao, hướng tây bắc - đông nam.
+ Nhiều thung lũng sâu, đồng bằng nhỏ hẹp.
2. Bờ biển dài và nhiều cửa biển:

- Chiều dài bờ biển: 3260 km.
- Nhiều cửa biển: Thuận lợi cho giao thông vận tải và phát triển kinh tế biển.
3. Đồng bằng rộng lớn:

- Diện tích: Chiếm 1/4 diện tích lãnh thổ.
- Đồng bằng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long: Là những vựa lúa lớn nhất cả nước.
4. Karst (đá vôi) phát triển ở nhiều nơi:

- Vùng núi đá vôi: tập trung ở miền Trung và Đông Bắc.
- Địa hình karst: Phong cảnh đẹp, độc đáo.
5. Biểu hiện của địa hình chịu ảnh hưởng của gió mùa:

- Sườn đón gió: Mưa nhiều, ẩm ướt.
- Sườn khuất gió: Khô hạn.

(Trả lời bởi Người Già)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục I.3 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 15)

Hướng dẫn giải

1. Sông ngòi dày đặc:

- Mạng lưới sông ngòi: Phân bố rộng khắp trên lãnh thổ.
- Mật độ sông ngòi: Cao nhất khu vực Đông Nam Á.
2. Nước nhiều:

- Tổng lượng nước: 839 tỷ m3/năm.
- Lượng nước phân bố theo mùa:
+ Mùa mưa: Nước dâng cao, gây lũ lụt.
+ Mùa khô: Nước cạn, nhiều sông suối nhỏ bị thiếu nước.
3. Chế độ nước theo mùa:

- Nhịp điệu dòng chảy: Khí hậu gió mùa.
- Mùa lũ: Nước dâng cao, gây lũ lụt.
- Mùa cạn: Nước cạn, nhiều sông suối nhỏ bị thiếu nước.
4. Sông ngòi giàu phù sa:

- Lượng phù sa: 200 triệu tấn/năm.
- Bồi đắp đồng bằng: Tạo ra những vựa lúa lớn.
5. Giá trị kinh tế:

- Giao thông vận tải: Thuận lợi cho giao thông đường thủy.
- Thủy lợi: Cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp.
- Nuôi trồng thủy sản: Nguồn lợi thủy sản phong phú.
- Du lịch: Phát triển du lịch sinh thái.

(Trả lời bởi Người Già)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục I.4 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 15)

Hướng dẫn giải

1. Đất:

- Đất feralit là chủ yếu:
+ Phân bố trên địa hình đồi núi.
+ Phù hợp với cây công nghiệp nhiệt đới.
- Đất phù sa:
+ Phân bố ở các đồng bằng.
+ Phù hợp với cây lương thực.
- Đất mặn:
+ Phân bố ở ven biển.
+ Phù hợp với cây chịu mặn.
2. Sinh vật:

- Rừng nhiệt đới ẩm lá rộng thường xanh:
+ Phân bố trên địa hình đồi núi.
+ Hệ sinh thái phong phú, đa dạng.
- Rừng ngập mặn:
+ Phân bố ở ven biển.
+ Cây chịu mặn tốt.
- Cây công nghiệp nhiệt đới: Cà phê, cao su, hồ tiêu,...
- Cây lương thực: Lúa gạo.

(Trả lời bởi Người Già)
Thảo luận (1)

Câu hỏi mục II (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 16)

Hướng dẫn giải

1. Ảnh hưởng đến sản xuất:

(*) Thuận lợi:
- Nông nghiệp:
+ Nhiệt độ cao, mưa nhiều, phù hợp với nhiều loại cây trồng.
+ Có thể trồng nhiều vụ trong năm.
+ Lượng mưa dồi dào, sông ngòi nhiều nước, thuận lợi cho tưới tiêu.
- Thủy sản:
+ Biển rộng, nhiều vũng vịnh, ngư trường.
+ Nguồn lợi thủy sản phong phú.
- Lâm nghiệp:
+ Rừng rộng, nhiều loại cây gỗ quý.
+ Nguồn tài nguyên lâm nghiệp phong phú.
(*) Khó khăn:

- Thiên tai:
+ Bão, lũ lụt, hạn hán,... gây thiệt hại cho sản xuất.
+ Dịch bệnh: Cây trồng, vật nuôi.
- Khí hậu thất thường: Ảnh hưởng đến năng suất cây trồng, vật nuôi.
2. Ảnh hưởng đến đời sống:

(*) Thuận lợi:

- Nhu cầu về lương thực, thực phẩm:
+ Khí hậu nóng ẩm, nhiều loại cây trồng, vật nuôi.
+ Nguồn thực phẩm phong phú.
- Du lịch:
+ Phong cảnh đẹp, đa dạng.
+ Phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng.
(*) Khó khăn:

- Thiên tai: Bão, lũ lụt, hạn hán,... gây thiệt hại về người và tài sản.
- Dịch bệnh: Ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

(Trả lời bởi Người Già)
Thảo luận (1)

Luyện tập (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 16)

Hướng dẫn giải

1. Khí hậu nóng ẩm:

- Nhiệt độ trung bình năm cao: Trên 21oC.
- Lượng mưa trung bình năm dồi dào: Từ 1500 - 2000 mm/năm.
- Độ ẩm trung bình năm cao: Trên 80%.
2. Khí hậu phân hóa theo mùa:

- Miền Bắc:
+ Có 4 mùa rõ rệt.
+ Mùa đông lạnh, có tuyết rơi ở vùng núi.
+ Mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều.
- Miền Trung:
+ Khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều.
+ Thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai như bão, lũ lụt.
- Miền Nam:
+ Khí hậu nóng quanh năm.
+ Có hai mùa mưa và mùa khô.
3. Khí hậu chịu ảnh hưởng của biển:

- Bờ biển dài: Biển Đông ảnh hưởng sâu sắc đến khí hậu nước ta.
- Gió mùa:
+ Gió mùa mùa hạ: Mang theo hơi nước dồi dào, gây mưa nhiều.
+ Gió mùa mùa đông: Mang theo không khí lạnh, khô.

(Trả lời bởi Người Già)
Thảo luận (1)

Vận dụng (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 16)

Hướng dẫn giải

Ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến sản xuất và đời sống ở thành phố Hà Nội:

1. Thuận lợi:

 - Khí hậu nóng ẩm:

 + Thúc đẩy cây trồng sinh trưởng nhanh, đa dạng các loại cây trồng.

 + Phát triển các ngành nông nghiệp như lúa nước, cây ăn quả, rau màu.

 + Mùa hè nóng dài thích hợp cho du lịch biển.

 - Mưa nhiều:

 + Cung cấp nguồn nước dồi dào cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và sinh hoạt.

 + Phát triển nuôi trồng thủy sản.

 + Giúp duy trì cảnh quan thiên nhiên tươi tốt.

 - Gió mùa:

 + Cung cấp nguồn năng lượng gió cho các hoạt động sản xuất như: điện gió, tàu thuyền.

 + Hạn chế sự oi bức vào mùa hè.

2. Khó khăn:

 - Mưa bão:

 + Gây lũ lụt, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và đời sống.

 + Gây sạt lở đất, ảnh hưởng đến giao thông và nhà cửa.

 - Hạn hán:

 + Gây thiếu nước cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt.

 + Gây cháy rừng, ảnh hưởng đến môi trường.

 - Thiên tai:

 + Lũ lụt, sạt lở đất, lốc xoáy, sét đánh gây thiệt hại về người và tài sản.

 + Gây ảnh hưởng đến an ninh lương thực và kinh tế.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)