Những câu thơ trích trong Thiên Nam ngữ lục cho em biết thông tin gì về nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng?
“Một xin rửa sạch nước thù
Hai xin đem lại nghiệp xưa họ Hùng.
Ba kẻo oan ức lòng chồng
Bốn xin vẹn vẹn sở công lênh này.”
(Thiên Nam ngữ lục, thế kỉ XVII)
Dựa vào lược đồ 18.2, em hãy trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải– Diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:
+ Hai Hà Trưng là Trưng Trắc và Trưng Nhị phất cờ khởi nghĩa vào mùa xuân năm 40 tại Hát Môn (nay là xã Hát Môn – Phúc Thọ – Hà Nội).
+ Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng bùng nổ và thu hút được hào kiệt khắp nơi về gia nhập. Nghĩa quân đã nhanh chóng đánh bại được quân nhà Hán, làm chủ Mê Linh, rồi tiến về Cổ Loa và Lụy Châu.
+ Quan thái thú Tô Định bỏ thành, chạy trốn về Nam Hải. Quân Hán ở các quận huyện khác cũng gặp thất bại.
+ Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng năm 40 đến đây đã dành được thắng lợi hoàn toàn
+ Năm 42, nhà Hán đưa 2 vạn quân sang xâm lược. Hai Bà Trưng tổ chức kháng chiến anh dũng nhưng thất bại.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Tìm những cụm từ và câu thể hiện ý nghĩa của khởi nghĩa Hai Bà Trưng trong tư liệu 18.3.
Đại Việt sử kí toàn tư chép rằng: “Trưng Trắc, Trưng Nhị là đàn bà, ho một tiếng mà các quận Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố cùng 65 thành trì ở Lĩnh ngoại đều hưởng ứng, việc dựng nước xưng vương dễ như trở bàn tay, có thể thấy hình thế đất Việt ta đủ dựng được nghiệp bá vương…”
(Đại Việt sử kí toàn thư, tập I)
NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1998, tr.156-157)
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Những cụm từ thể hiện ý nghĩa của khởi nghĩa Hai Bà Trưng trong tư liệu 18.3:
+ 65 thành trì ở Lĩnh ngoại đều hưởng ứng.
+ việc dựng nước, xưng vương dễ như trở bàn tay.
+ hình thế đất Việt ta đủ dựng được nghiệp bá vương.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Dựa vào tư liệu 18.5 và lược đồ 18.7, em hãy:
- Nêu nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa bà Triệu.
- Trình bày những nét chính của cuộc khởi nghĩa.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải– Nguyên nhân: Nhà Ngô cai trị nước ta, áp đặt nhiều thứ thuế, bắt thợ thủ công giỏi của nước ta đưa về Trung Quốc
=> Mâu thuẫn người Việt với chính quyền xảy ra ngày càng gay gắt dẫn đến các cuộc đấu tranh tự chủ diễn ra trong đó có cuộc khởi nghĩa do Bà Triệu lãnh đạo.
– Những nét chính của cuộc khởi nghĩa:
+ Năm 248, cuộc khởi nghĩa bùng nổ.
+ Từ căn cứ Phú Điền (Hậu Lộc, Thanh Hóa), nghĩa quân đánh phá các thành ấp của quan lại nhà Ngô ở quận Cửu Chân rồi đánh ra khắp Giao Châu.
+ Được tin, nhà Ngô cử tướng Lục Dận đem 6.000 quân sang Giao Châu, chúng vừa đánh, vừa mua chuộc, tìm cách chia rẽ nghĩa quân.
+ Trước thế giặc mạnh, cuộc khởi nghĩa bị đàn áp, Bà Triệu anh dũng hi sinh trên núi Tùng (Phú Điền, Hậu Lộc, Thanh Hóa).
=> Cuộc khởi nghĩa kết thúc.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Em hãy nêu những đóng góp của Lý Bí và triều Tiền Lý đối với Lịch sử dân tộc.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Những đóng góp của Lý Bí và triều tiền Lý đối với lịch sử dân tộc:
+ Lãnh đạo nhân dân nổi dậy đấu tranh đánh đuổi quân xâm lược Lương, giành được quyền tự chủ trong thời gian ngắn.
+ Lập triều Tiền Lý và nhà nước Vạn Xuân, chùa Khai quốc…
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lý Bí được Quốc sử quán triều Nguyễn nhận định như thế nào qua tư liệu 18.9
“Nam Đế nhà Tiền Lý dẫu sức không địch nổi giặc Lương đến nỗi công cuộc không thành những đã biết nhân thời cơ vùng dậy, tự làm chủ lấy nước mình, đủ làm thanh thế, mở đường cho nhà Đinh, nhà Lý sau này…”
(Quốc sử quán triều Nguyễn, Khâm định Việt sử thông giám cương mục, tập I, NXB Giáo dục, Hà Nội, tr.164)
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lý Bí qua tư liệu 18.9:
+ Lãnh đạo nhân dân nổi dậy đấu tranh chống quân xâm lược, tuy cuộc đấu tranh này chưa đi đến thắng lợi cuối cùng nhưng đã góp phần thể hiện lòng yêu nước, thức tỉnh tinh thần dân tộc, cổ vũ các cuộc đấu tranh yêu nước của người Việt sau này.
+ Việc khởi nghĩa Lý Bí giành được quyền tự chủ trong thời gian ngắn; Lý Bí lập ra nhà nước Vạn Xuân, xưng “đế” (sáng ngang hàng với các triều đại phương Bắc” đã thể hiền lòng tự hào, tự tôn dân tộc; đồng thời là động lực cổ vũ cho các triều đại sau này của người Việt.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Dựa vào lược đồ 18.10, em hãy trình bày những nét chính của cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải– Nguyên nhân: Nhà Đường cai trị hà khắc, áp đặt thuế khóa, lao dịch nặng nề => Cuộc khởi nghĩa nổ ra
– Diễn biến:
+ Từ Hoan Châu, khởi nghĩa lan rộng ra khắp các châu, huyện
+ Nhân dân khắp nơi hưởng ứng kể cả Champa, Chân Lạp,…tấn công Tống Bình, viên quan đô hộ phải chạy về nước.
+ Mai Thúc Loan chọn vùng Sa Nam (Nam Đàn) để xây dựng căn cứ.
+ Sau đó, ông xưng đế (Mai Hắc Đế), xây dựng thành Vạn An làm quốc đô. => Nền độc lập, tự chủ của dân tộc được duy trì trong gần một thập kỉ (713 – 722).
+ Năm 722, nhà Đường đem quân 10 vạn quân sang đàn áp.
Kết quả: Khởi nghĩa bị dập tắt.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Dựa vào lược đồ 18.12, em hãy tóm tắt những diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải– Diễn biến của khởi nghĩa Phùng Hưng:
+ Khoảng năm 776, Phùng Hưng cùng em là Phùng Hải họp quân khởi nghĩa ở Đường Lâm. Nhân dân các vùng xung quanh nổi dậy hưởng ứng và giành được quyền làm chủ vùng đất của mình.
+ Ít lâu sau, Phùng Hưng kéo quân bao vây phủ thành Tống Bình và chiếm được thành, sắp đặt việc cai trị đất nước.
+ Năm 791, nhà Đường đem quân sang đàn áp, dập tắt cuộc kháng chiến.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Tại sao nhân dân ta gọi Phùng Hưng là Bố Cái Đại Vương.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiNăm 776, Phùng Hưng dấy binh khởi nghĩa và nhanh chóng làm chủ được Tống Bình, quét sạch quân xâm lược khỏi bờ cõi. Nhỡ công đức đánh đuổi giặc ngoại xâm giành độc lập của Phùng Hưng, sau khi ông mất, nhân dân suy tôn ông là Vua Bố Mẹ “Bố Cái Đại Vương” (“bố” có nghĩa là cha; “cái” có nghĩa là mẹ). Đây là cách gọi thành kính, suy tôn, tưởng nhớ để vị anh hùng dân tộc này.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Em hãy nêu những đóng góp chung của cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời Bắc thuộc.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiNhững đóng góp chung của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời Bắc thuộc:
Dù thất bại nhưng các cuộc khởi nghĩa đã tô đậm truyền thống yêu nước, bất khuất của dân tộc nói chung và của phụ nữ Việt Nam nói riêng.
Phản ánh nỗi bất bình của nhân dân ta trước những chính sách tàn bạo của quân xâm lược.
Thể hiện ý chí quật cường,mong muốn dân tộc được hòa bình,tự do của nhân dân ta.
Bước đầu xây dựng một chính quyền độc lập, tự chủ tiền đề mở dường cho nhà Đinh, nhà Lý sau này,...
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)