Nội dung:

ÔN THI VÀO 10 MÔN NGỮ VĂN 1 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH KỲ THI TUYỂN SINH THPT VÀO 10 NĂM HỌC 2016-2017 Môn thi: Ngữ văn Thời gian: 120 phút Câu 1: (3 điểm) Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: Năm tháng qua đi, bạn sẽ nhận ra rằng ước mơ không bao giờ biến mất. Kể cả những ước mơ rồ dại nhất trong lứa tuổi học trò – lứa tuổi bất ổn định nhất. Nếu bạn không theo đuổi nó chắc chắn nó sẽ trở lại một lúc nào đó, day dứt trong bạn, thậm chí dằn vặt bạn mỗi ngày. Nếu vậy, sao bạn không nghĩ đến điều này ngay từ bây giờ? Sống một cuộc đời cũng giống như vẽ một bức tranh vậy. Nếu bạn nghĩ thật lâu về điều mình muốn vẽ, nếu bạn dự tính được càng nhiều màu sắc mà bạn muốn thể hiện, nếu bạn càng chắc chắn về chất liệu mà bạn sử dụng, thì bức tranh trong thực tế càng giống với hình dung của bạn. Bằng không, nó sẽ là những màu mà người khác thích, là bức tranh mà người khác ưng ý, chứ không phải bạn. Đừng để ai đánh cắp ước mơ của bạn. Hãy tìm ra ước mơ cháy bỏng nhất của mình, nó đang nằm ở nơi sâu thẳm trong tim bạn đó, như một ngọn núi lửa đợi chờ được đánh thức. (Theo Phạm Lữ Ân, Nếu biết trăm năm là hữu hạn, NXB Hội nhà văn, 2012) a. Tìm thành phần phụ chú trong văn bản trên và cho biết tác dụng cử thành phần ấy. (0,5 điểm) b. Xác định ít nhất một biện pháp tu từ được sử dụng trong câu “Sống một cuộc đời cũng giống như vẽ một bức tranh vậy” và chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ ấy. (0,5 điểm) c. Nêu nội dung văn bản trên (1 điểm) d. Theo em, có phải lúc nào cũng nên theo đuổi ước mơ không? Trả lời trong 3-5 dòng. (1 điểm) Câu 2: (3 điểm) Phải chăng chỉ có những điều ngọt ngào mới làm nên yêu thương? Em hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 1 trang) trả lời cho câu hỏi trên. ÔN THI VÀO 10 MÔN NGỮ VĂN 2 Câu 3: (4 điểm) Trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”, nhà văn Nguyễn Thành Long đã viết về nhân vật anh thanh niên như sau: Anh hạ giọng, nửa tâm sự, nửa đọc lại một điều rõ ràng đã ngẫm nghĩ nhiều: -Hồi chưa vào nghề, những đêm bầu trời đen kịt, nhìn kĩ mới thấy một ngôi sao xa, cháu cũng nghĩ ngay ngôi sao kia lẻ loi một mình. Bây giờ làm nghề này cháu không nghĩ như vậy nữa. Và, khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu gắn liền với việc của bao anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất. Còn người thì ai mà chả “thèm” hở bác? Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc? Đấy, cháu tự nói với cháu thế đấy. Bác lái xe đi, về Lai Châu cứ đến đây dừng lại một lát. Không vào giờ “ốp” là cháu chạy xuống chơi, lâu thành lệ. Cháu bỗng dưng tự hỏi: “Cái nhớ xe, nhớ người ấy thật ra là cái gì vậy? Nếu là nỗi nhớ phồn hoa đô hội thì xoàng.Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì?” Anh xoay sang người con gái đang một mắt đọc cuốn sách, một mắt lắng nghe, chân cô đung đưa khe khẽ, nói: -Và cô cũng thấy đấy, lúc nào tôi cũng có người trò chuyện. Nghĩa là có sách ấy mà.Mỗi người viết một vẻ. Cảm nhận của em về nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích trên. Từ đó, hãy liên hệ với hình ảnh của thế hệ trẻ trong một tác phẩm văn học khác hoặc trong thực tế đời sống để nhận thấy được vẻ đẹp của sức trẻ Việt Nam. ÔN THI VÀO 10 MÔN NGỮ VĂN 3 HƯỚNG DẪN LÀM BÀI Câu Ý Nội dung 1 1 - Thành phần phụ chú “lứa tuổi bất ổn định”. - Tác dụng: nêu lên đặc điểm tâm lí lứa tuổi học trò. 2 - Biện pháp tu từ so sánh (cũng giống như) - Tác dụng: Một bức tranh thường có nhiều màu sắc khác nhau. Cuộc sống cũng vậy, có nhiều cung bậc buồn, vui, thăng, trầm. Nói“Sống một cuộc đời cũng giống như vẽ một bức tranh vậy” nhằm khẳng định ý nghĩa của cuộc sống do mỗi người tự vẽ nên. Đồng thời biện pháp so sánh cũng làm sinh động cho lời văn. 3 Nội dung: Ý nghĩa của ước mơ, khát vọng đối với cuộc sống của mỗi người. 4 - Đây là câu hỏi mở, học sinh trả lời là lí giải theo ý kiến riêng, nên viết dưới hình thức một đoạn văn ngắn 3-5 dòng. - Gợi ý: Có những ước mơ gần gũi, giản dị, có những ước mơ xa vời, viển vông. Những ước mơ có tính thực tế sẽ làm cho cuộc sống của ta trở nên ý nghĩa, có động lực hơn mà không trở nên buồn chán, tẻ nhạt. Cần nhận thức rõ năng lực của bản thân và có kế hoạch ngay từ sớm để ước mơ trở thành hiện thực. 2 2.1 Giải thích - Những điều ngọt ngào: là những lời nói, cử chỉ, hành động có ý nghĩa tích cực như lời động viên, khen ngợi, tán dương, làm giúp, làm hộ… - Yêu thương: là tình cảm quý mến, ưu ái, gắn bó giữa người với người. - Phải chăng chỉ có những điều ngọt ngào mới làm nên yêu thương? Ý kiến đã gợi ra cho người đọc những suy ngẫm về cách thể hiện tình yêu thương. 2.2 Phân tích - Những điều ngọt ngào luôn mang lại cảm giác vui sướng, hạnh phúc và năng lượng mới cho con người. Nó làm cho chúng ta có thêm say mê, hứng thú và quyết tâm trong học tập, lao động. Ví dụ: lời khen, lời khích lệ của thầy cô trong học tập, món quà của bố mẹ khi con cái đạt thành tích cao… ÔN THI VÀO 10 MÔN NGỮ VĂN 4 - Tuy nhiên, những điều ngọt ngào phải xuất phát từ sự chân thành, có tính chân thực mới có ý nghĩa tạo động lực thật sự cho sự tiến bộ, phát triển. Nếu ngọt ngào chỉ là giả dối, không có thực, nó có thể khiến người ta tự tin thái quá, ảo tưởng về bản thân, dễ ngủ quên trên chiến thắng… - Những góp ý chân thành, nghiêm khắc, đúng mực để giúp ta rút ra kinh nghiệm, sửa sai còn quý giá hơn nhiều. Nó giúp ta nhìn nhận đúng về bản thân để có phương hướng phấn đấu, tiến bộ hơn, hoàn thiện, trưởng thành hơn. 2.3 Bài học - Nói và làm những điều ngọt ngào một cách chân thành và đặt nó đúng lúc, đúng chỗ, đúng đối tượng. - Cần trân trọng, lắng nghe cả những điều “không ngọt ngào” để tiến bộ hơn. - Liên hệ bản thân. 3 1 Giới thiệu chung - Nguyễn Thành Long (1925-1991), quê ở huyện Duy Xuyên, Quảng Nam. Ông viết văn từ t hời kì kháng chiến chống Pháp, là cây bút chuyên viết truyện ngán và kí. Thành công trong sáng tác của Nguyễn Thành Long không phải ở khai thác tình huống dữ dội mà là sự nhẹ nhàng, trong trẻo, thấm đẫm chất trữ tình. - Lặng lẽ Sa Pa: sáng tác năm 1970, trong chuyến đi thực tế của tác giả ở Lào Cai, in trong tập Giữa trong xanh (1972), là một trong những tác phẩm thành công của ông. Truyện viết về anh thanh niên với những vẻ đẹp tiêu biểu của người thanh niên Việt Nam trong giai đoạn chống Mỹ. - Đoạn trích nằm ở phần cuối tác phẩm, là cuộc trò chuyện giữa anh thanh niên và ông họa sĩ, qua đó thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật. 2 Phân tích *Vài nét về nhân vật anh thanh niên: - Anh sống và làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn, quanh năm giữa cỏ cây, mây mù lạnh lẽo. Anh làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu. Cụ thể là đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt ÔN THI VÀO 10 MÔN NGỮ VĂN 5 đất, dự báo thời tiết. Xung quanh anh chỉ là máy móc và cây rừng. Anh có bốn ca: 4 giờ, 11 giờ, 7 giờ tối, 1 giờ sáng. Tính chất công việc đòi hỏi phải tỉ mỉ, chính xác, đặc biệt là làm việc lúc 1 giờ sáng, có mưa gió, bão tuyết. - Hoàn cảnh sống đặc biệt. Cái khó khăn lớn nhất là nỗi cô đơn vắng vẻ, quanh năm suốt tháng trên đỉnh núi cao. Anh thèm người đến độ có khi phải tự lăn cây ra chắn giữa đường để xe dừng lại, để được gặp mọi người một lát rồi lại tiếp tục công việc. * Vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích - Anh thanh niên mang trong mình tất cả vẻ đẹp của thế hệ trẻ trong công cuộc dựng nước và giữ nước, tràn đầy nhiệt huyết và tình yêu thương con người, với một đời sống tâm hồn phong phú. - Say mê, đầy nhiệt huyết với công việc “Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi. Cất nó đi, cháu buồn chết mất”. Đó là lời tâm sự của anh thanh niên khi nói chuyện với ông họa sĩ.Anh thấy công việc của mình có íc h. Ni ềm s ay mê, tự g iác , yê u ng hề thể h iện trong cuộc sống thường ngày, qua lời kể say mê của anh với cô kĩ sư và ông họa sĩ. - Luôn khát khao hòa hợp, giao lưu với mọi người. Anh thanh niên cống hiến hết mình vì “Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc.” Anh ý thức công việc của mình gắn bó với bao anh em đồng chí dưới xuôi. => Luôn biết ống vì cộng đồng, ý thức sâu sắc mình là một cá nhân trong xã hội, đóng góp của mình là một phần bé nhỏ cho sự phát triển chung của bao nhiêu công việc lớn lao. Anh thanh niên là một người khiêm tốn, thành thực, đáng khâm phục. - Thái độ chân thành, cởi mở. Anh tâm sự với ông họa sĩ và cô kĩ sư như những người bạn lâu năm. - Anh rất ham đọc sách, bác lái xe tặng sách, anh mừng quýnh. Lúc nào anh cũng có người trò chuyện, đó là sách.Sách không chỉ là niềm vui, là người thân mà còn là một người thầy =>Anh rất ham học hỏi, ham hiểu biết. *Nhận xét: - Chỉ bằng một số chi tiết và xuất hiện trong một thời gian ngắn, tác giả đã khắc họa chân dung nhân vật chính với những nét đẹp về tư tưởng, ÔN THI VÀO 10 MÔN NGỮ VĂN 6 tình cảm, cách sống và những suy nghĩ về cuộc sống, công việc. Đó là nét đẹp của con người mới xã hội chủ nghĩa, có lí tưởng đẹp, nghị lực, tinh thần trách nhiệm với công việc, tình yêu lao động, yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước. Liên hệ -Thế hệ than h n iên t rong tác phẩm Bài thơ về tiể u đội xe không kínhcủa Phạ m Ti ến Duậ t: n gười chi ến s ĩ lái xe tr ên tuyến đường Trường Sơn lạc quan, yêu đời giữa mưa bom bão đạn. Lý tưởng sáng ngời nhất là chiến đấu vì độc lập, tự do của quê hương đất nước Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước Chỉ cần trong xe có một trái tim - Những cô gái thanh niên xung phong trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê: dũng cảm, anh hùng nhưng vẻ đẹp tâm hồn phong phú. => Những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao trên mũ. => Anh thanh niên, những người lái xe Trường Sơn hay các cô gái thanh niên xung phong là đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm 70 của thế kỉ XX, trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ ác liệt. Họ là biểu tượng của những người Việt Nam đẹp nhất: Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước Mà lòng phơi phới dậy tương lai Họ có thể có tên họ cụ thể, có thể chỉ được nhắc đến qua lứa tuổi, nghề nghiệp nhưng họ làm nên biểu tương của một đất nước Việt Nam anh hùng. Họ đã làm nên Đất Nước. 3 Tổng kết - Khẳng định vẻ đẹp của anh thanh niên và thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ. - Tình cảm của người viết: yêu mến, trân trọng, tự hào, ý thức về hành động để xứng đáng với những gì các thế hệ cha anh đã cống hiến. - Rút ra bài học về sự cống hiến, hi sinh thầm lặng.