Nhân vật Ra-ma
a. Hoàn cảnh của cuộc tái hợp với Xi-ta
- Xi-ta phải đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo.
- Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một quan tòa có quyền kết án.
- Ra-ma trong tư cách kép: một người chồng - một anh hùng, một đức vua
- Ra-ma trong ràng buộc kép: bổn phận người chồng nhưng vẫn phải giữ tròn bổn phận của một đức vua, anh hùng.
b. Tâm trạng của Ra-ma
* Trước lúc Xi-ta lên giàn hỏa thiêu
- Khi đứng trước cộng đồng:
+ Khẳng định chiến thắng và tài nghệ của mình.
+ Tuyên dương công trạng những người đã giúp đỡ mình.
→ Lời lẽ rành mạch, tự hào. Thể hiện tính công khai của sử thi.
- Khi đứng trước Xi-ta:
• Lời nói:
+ Xưng hô: ta -phu nhân, cách xưng hô trịnh trọng nhưng rất xa cách.
+ Nhấn mạnh mục đích chiến đấu không phải vì Xi-ta mà vì danh dự, phẩm giá của bản thân và cộng đồng “ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta…”
+ Bộc lộ nghi ngờ, ghen tuông về trinh tiết của Xi-ta: “nàng đã lưu lại lâu trong nhà kẻ xa lạ, đôi mắt tội lỗi của hắn hau háu nhìn nàng…”
+ Lăng nhục Xi-ta, không nhận làm vợ và đuổi nàng đi: “ta không ưng nàng nữa, ta không cần đến nàng nữa,…”
→ Lời nói lạnh lùng, tàn nhẫn
• Dáng vẻ, hành động:
+ Thấy người vợ xinh đẹp “lòng Ra-ma đau như cắt”.
+ Ra - ma đức hạnh nghe người nọ người kia thì thào bàn tán ngồi suy nghĩ ủ uê, thầm rỏ nước mắt
→ Thái độ đau đớn, xót xa.
→Có sự đối lập trong lời nói và dáng vẻ, hành động bởi Ra-ma đang đứng giữa thế phải chọn lựa giữa một bên là bổn phận của một quốc vương, một bên là tình yêu, hạnh phúc cá nhân.
* Khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu
- Kiên quyết không nói một lời, ngồi câm lặng “mắt dán xuống đất”
- Ra-ma tê dại “nom chàng khủng khiếp như thần chết”.
→ Một tâm lý phức tạp với nhiều cung bậc giằng xé trong con người Ra-ma: Anh hùng (cao thượng) >< Con người (mềm yếu)
⇒ Hoàn cảnh ngặt nghèo của Ra-ma: phải lựa chọn giữa tình yêu và danh dự . Chàng chọn danh dự, một con người đã hi sinh hạnh phúc cá nhân để bảo vệ đạo đức xã hội. Đó là một hình mẫu lý tưởng của người anh hùng thời xưa.
⇒ Ra-ma không lạnh lùng cũng không ghen tuông, tàn nhẫn. Chàng hành động như vậy để thực hiện bổn phận cai trị của một quốc vương, lòng trung thành tuyệt đối với bổn phận
c. Nghệ thuật xây dựng nhân vật Rama:
- Chú ý tới lí trí mạnh mẽ đến cực đoan trong nhân vật.
- Xây dựng nhân vật không chỉ trong lời nói, hành động mà còn trong tính cách (ghen tuông, ngờ vực,…)
- Đi gần đến nghệ thuật xây dựng nhân vật văn học hiện đại: không công thức, ước lệ mà sinh động, hấp dẫn.
