Nhận xét về Truyện Kiều của Nguyễn Du, Mộng Liên Đường chủ nhân - nhà bình luận văn học nổi tiếng thế kỉ XIX viết: Nguyễn Du là người “có con mắt nhìn xuyên sáu cõi, có tấm lòng nghĩ suốt nghìn đời”.
Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ điều đó qua đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều - Nguyễn Du - SGK Ngữ văn 9 - Tập một - NXB Giáo dục Việt Nam 2010 tr 93 – 94).
1. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm, dẫn vào yêu cầu của đề.
2. Thân bài:
a. Giải thích nhận định:
- Con mắt trông thấu sáu cõi: có tầm nhìn, là người có cái nhìn thấu thị. Không chỉ trông thấu bản chất sự đời mà còn hiểu được lòng người.
- Tấm lòng nghĩ suốt nghìn đời: Từ hiểu được lòng người mà thương cảm, đồng cảm, trân trọng ngợi ca,...
- Cả câu: Nguyễn Du là người am hiểu sự đời, lòng người, có trái tim lớn, khối óc lớn. Nhưng tư tưởng vượt tầm thời đại của ông được gửi gắm và phản ánh trong hầu hết các sáng tác văn học, nổi bật là Truyện Kiều.
b. Chứng minh
* Phản ánh con mắt trông thấu sáu cõi: Phản ánh hiện thực xã hội: xã hội bất công, xã hội đồng tiền, xã hội đẩy con người vào tình trạng khốn cùng.
- Kiều buộc pải bán mình vì gia đình nàng bị thằng bán tơ vu oan.
- Bán mình làm vợ lẽ nào ngờ rơi vào tay bọn buôn thịt bán người, lại bị đẩy vào lầu xanh.
- Bị đẩy vào lầu xanh, chuẩn bị tự tử thì bị Tú Bà đem giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, chuẩn bị thực hiện âm mưu mới hãm hại Kiều.
* Phản ánh tấm lòng của nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn:
- Đồng cảm xót thương.
+ Kiều đau đớn tủi hổ, bẽ bàng, tù túng nơi lầu Ngưng Bích
+ Kiều nhớ người yêu.
+ Kiều nhớ và lo cho cha mẹ.
+ Kiều lo lắng cho chính mình.
- Trân trọng ngợi ca.
+ Kiều làm tròn chữ hiếu, bản thân bán mình không biết rồi đây sẽ lưu lạc ở đâu nhưng vẫn trông về quê hương, nhớ mẹ cha, áy náy vì chưa làm tròn ân nghĩa với chàng Kim.
+ Người con gái có nhân cách thanh cao, ý thức được thân phận và tình cảnh của mình để biết tủi hổ bẽ bàng. (Nếu là người phẩm chất không đoan chính, có thể nàng đã sẵn sàng hòa vào và nhập vào cuộc đời xô bồ ấy để được sống nhẹ nhàng, chứ không phải là tự tử, ân hận, áy náy, nhớ nhung)
- Lên án phê phán tố cáo.
+ Xã hội đồng tiền.
+ Xã hội bất nhân, táng tận lương tâm.
(Khi phân tích nội dung kết hợp với phân tích nghệ thuật)
c. Đánh giá:
- Khẳng định lại giá trị của đoạn trích.
- Khẳng định tính đúng đắn của nhận định
3. Kết bài:
- Nêu suy nghĩ của bản thân.
- Liên hệ, mở rộng.
