Ngày 4 - 10 - 1957, Liên Xô phóng thành công vệ tinh nhân tạo đầu tiên mang tên Spút-ních 1 lên quỹ đạo Trái Đất, mở đầu “Kỉ nguyên không gian” của nhân loại. Đây là một trong những thành tựu quan trọng của Liên Xô trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội từ năm 1945 đến năm 1991.
Vậy tình hình chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá của Liên Xô và Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991 như thế nào? Tại sao chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô lại sụp đổ?
- Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá của Liên Xô và Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991:
Tình hình | Liên Xô | Các nước Đông Âu |
Chính trị | - Đối nôi: + Củng cố hơn nữa chế độ xã hội chủ nghĩa, dân chủ xã hội, phát triển kinh tế và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. + Áp dụng những biện pháp kiên quyết để củng cố nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. + Tăng cường hoạt động của các cơ quan an ninh quốc gia, toà án, viện kiểm sát đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô. - Đối ngoại + Chủ trương duy trì, bảo vệ hoà bình thế giới, thực hiện chính sách chung sống hoà bình, quan hệ hữu nghị với các nước. + Tích cực ủng hộ cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giành độc lập dân tộc của các nước thuộc địa và phụ thuộc. + Đối phó với Mỹ và phương Tây trong Chiến tranh lạnh | - Đối nội: + Nhà nước chuyên chính vô sản ngày càng được tăng cường, có kế hoạch phát triển nền kinh tế quốc dân. + Các tổ chức công đoàn, đoàn thanh niên, phụ nữ, văn hoá,... đóng vai trò lớn trong đời sống chính trị. - Đối ngoại: + Thiết lập quan hệ ngoại giao chặt chẽ với Liên Xô. + Ủng hộ phong trào cách mạng thế giới, đặc biệt là phong trào giải phóng dân tộc. |
Kinh tế | - Từ năm 1946 đến năm 1950: Liên Xô thực hiện công cuộc khôi phục và phát triển kinh tế đất nước. - Từ năm 1950 đến dầu những năm 70 của thế kỉ XX, Liên Xô tiếp tục công cuộc xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội thông qua các kế hoạch dài hạn. - Từ năm 1951 đến năm 1975: + Tốc độ tăng trưởng trung bình hằng năm của công nghiệp Liên Xô đạt 9,6%. + Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ 2 thế giới. | - Trong những năm 1945 – 1949, cải cách ruộng đất, xoá bỏ chế độ chiếm hữu ruộng đất của địa chủ, quốc hữu hóa các xi nghiệp lớn..... - Trong giai đoạn 1950 – 1975, thực hiện nhiều kế hoạch 5 năm nhằm xây dựng cơ sở vật chất, kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội. - Đến những năm 70 của thế kỉ XX, với sự nỗ lực của nhân dân và sự giúp đỡ của Liên Xô, các nước Đông Âu đã đạt được những thành tựu to lớn |
Xã hội |
| - Xã hội có sự thay đổi: + Giai cấp bóc lột từng bước bị xoá bỏ + Công nhân và nông dân là hai giai cấp cơ bản của xã hội + Tầng lớp trí thức ngày càng đông lên về số lượng và có vai trò lớn đối với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. + Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân cũng được cải thiện rõ rệt. |
Văn hóa |
| Văn hóa: tiến hành cuộc cách mạng trong lĩnh vực văn hoá, nhằm xoá bỏ tư tưởng tư sản, xây dựng nền văn hoá, tư tưởng xã hội chủ nghĩa. |
- Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô lại sụp đổ vì:
+ Các đảng cộng sản, nhà nước mắc nhiều sai lầm về đường lối xây dựng mô hình kinh tế - xã hội
+ Chính sách cải tổ không phù hợp
+ Chưa khai thác tốt thành tựu của cách mạng khoa học – kĩ thuật
+ Vi phạm quyền dân chủ
+ Sự chống phả của các thế lực thù địch....