Gió mùa Đông Bắc từ tháng 11 đến tháng 4 (mùa đông)
+ Miền Bắc: đầu mùa đông se lạnh, khô hanh, cuối đông có mưa phùn ẩm ướt.
+ Miền núi cao có sương muối sương giá, mưa tuyết gây trở ngại lớn cho sinh vật nhiệt đới.
+ Tây Nguyên và Nam Bộ: nóng, khô ổn định suốt mùa
+ Duyên hải Trung Bộ có mưa lớn vào các tháng cuối năm.
– Chủ yếu là gió mùa Đông Bắc xen kẽ gió Đông Nam. Trong mùa này thời tiết, khí hậu nước ta có sự khác nhau rất rõ rệt.
Đặc điểm chế độ nhiệt của nước ta:
a. Nền nhiệt độ trung bình năm của nước ta cao, trên 200C.
- Dựa vào bản đồ nhiệt độ trung bình năm: Phần lớn diện tích lãnh thổ nước ta có nền nhiệt độ trung bình năm trên 200C, chỉ có một bộ phận miền núi có nhiệt độ dưới 200C.
- Dựa vào cá trạm khí hậu:
+ Hà Nội có 9 tháng nhiệt độ trên 200C.
+ Các trạm từ Đà Nẵng trở vào Nam không có tháng nào nhiệt độ dưới 200C.
* Giải thích: Do vị trí địa lí nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến nửa cầu Bắc nên mọi nơi trên lãnh thổ nước ta đều có 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh trong 1 năm.
b. Chế độ nhiệt có sự phân hóa rõ rệt theo không gian và thời gian.
* Phân hóa theo thời gian:
- Sự chênh lệch nhiệt độ trung bình của tháng I và tháng VII.
+ Tháng I, phần lớn lãnh thổ có nhiệt độ dưới 240C, còn vào tháng VII thì nhiệt độ trung bình của phần lớn lãnh thổ nước ta có nền nhiệt độ trên 240C.
+ Trạm Lạng Sơn trong 1 năm có 5 tháng nhiệt độ dưới 200C (từ tháng XI đến tháng III) và 7 tháng có nhiệt độ trên 200C.
⇒ Giải thích:
- Do ảnh hưởng bởi chế độ gió mùa, vào mùa đông có gió mùa Đông Bắc lạnh hoạt động mạnh ảnh hưởng trực tiếp đến miền Bắc nước ta.
- Do sự chuyển động biểu kiến của Mặt Trời nên có sự thay đổi góc chiếu sáng và thời gian chiếu sáng.
* Phân hóa theo không gian:
- Sự phân hóa nhiệt độ theo không gian từ Bắc vào Nam thể hiện qua chế độ nhiệt trung bình năm, nhiệt độ trung bình tháng I và tháng VII của các trạm khí hậu từ Bắc vào Nam.
+ Miền Bắc: Tramh Hà Nội có nhiệt độ trung bình năm khoảng 230C, biên độ nhiệt trong năm khoảng 120C.
+ Miền Trung: Trạm Đà Nẵng có nhiệt độ trung bình năm khoảng 260C, biên độ nhiệt trong năm khoảng 80C.
+ Miền Nam: Trạm Tp. Hồ Chí Minhcó nhiệt độ trung bình năm khoảng 260C, biên độ nhiệt trong năm khoảng 80C.
⇒ Giải thích:
+ Do càng vào Nam càng gần xích đạo, xa chí tuyến nên góc chiếu sáng của tia sáng Mặt Trời và thời gian chiếu sáng tăng dần.
+ Do miền Bắc chịu ảnh hưởng trực tiếp của gió mùa Đông Bắc, còn miền Nam hầu như không bị ảnh hưởng.
+ Do ảnh hưởng của địa hình, dãy Bạch Mã và Trường Sơn Bắc vuông góc với hướng của gió mùa Đông Bắc nên ngăn chặn ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc ảnh hưởng tới miền Nam.
- Phân hóa nhiệt độ theo độ cao:
+ So sánh trạm khí hậu Hà Nội với Sa Pa hoặc Nha Trang với Đà Lạt: (so sánh về nhiệt độ trung bình năm, nhiệt độ trung bình tháng cao nhất và nhiệt độ trung bình tháng thấp nhất).
+ So sánh nền nhiệt độ trung bình năm giữa vùng núi Hoàng Liên Sơn với Đồng bằng Bắc Bộ hoặc cao nguyên Nam Trung Bộ với bộ phận vùng duyên hải.
⇒ Giải thích: Do ảnh hưởng của quy luật đai cao, trung bình lên cao 100m nhiệt độ giảm 0,60C.
- Phân hóa theo hướng sườn: So sánh chế độ nhiệt tháng nóng nhất và tháng lạnh nhất của trạm Lạng Sơn (nơi đón gió mùa Đông Bắc) với trạm Điện Biên (nơi khuất gió mùa Đông Bắc).
⇒ Giải thích:
+ Đối với gió mùa Đông Bắc, khu vực đón gió sẽ chịu ảnh hưởng mạnh mẽ, nhiệt độ xuống thấp, còn khu vực khuất gió sẽ có nhiệt độ cao hơn.
+ Đối với gió mùa Tây Nam, khu vực khuất gió sẽ có nhiệt độ cao hơn so với khu vực đón gió do hiệu ứng Phơn.
