Đến làng nghề làm mỳ gạo Hùng Lô vào những ngày cuối tháng 8 trong cái nắng rát của buổi chiều trời quang mây sau cơn mưa kéo dài chúng tôi bắt gặp hình ảnh những người dân làm mỳ gạo đang tất bật đội nắng phơi mỳ.
Tất cả các công đoạn sản xuất mỳ, bún đều được các hộ dân tại làng nghề tuân thủ tiêu chuẩn VS ATTP.
Làng nghề Hùng Lô tồn tại từ rất lâu đời, nếu không vào tận nơi chứng kiến khung cảnh làng quê cùng các nghề chế biến nông sản, ít ai có thể biết rằng từng thế hệ người Hùng Lô đã trải qua bao thăng trầm để giữ nghề truyền thống của cha ông để lại.
Nghề làm mì gạo không đòi hỏi vốn lớn nên hộ gia đình nào cũng có thể làm được, có ít làm ít, có nhiều làm nhiều, rải rác khắp các xóm thuộc xã Hùng Lô. Trước đây người làm nghề hoàn toàn làm thủ công, hiện nay đã có máy móc thay thế sức người nên năng suất và sản lượng không ngừng tăng lên, có hộ gia đình đạt sản lượng tới 2 - 3 tạ mì/ngày.
Gia đình ông Nguyễn Đức Chiêu mỗi ngày sử dụng 2 tạ gạo để làm nguyên liệu sản xuất mì.
Nở nụ cười, vừa nhanh tay đảo giá mì vừa nói chuyện ông Nguyễn Đức Chiêu, khu 4, xã Hùng Lô cho biết: "Nhà tôi đã gắn với nghề làm mì gạo này 3 đời rồi, đời con cái nữa là đời thứ 4. Mì gạo ở đây rất được ưa chuộng vì sợi mỳ nhỏ, trắng và dai.
Trước đây các gia đình làm nghề này đều làm thủ công, tráng bằng tay sau đó mang phơi, ủ cho mềm mới thái. Nhưng giờ đây công nghệ phát triển, người làm mì chúng tôi đã đầu tư máy làm mì để đảm bảo năng suất mà chất lượng tốt nhất, đưa sản phẩm ngon sạch ra thị trường".
Sản phẩm mỳ, bún của làng nghề Hùng Lô cung cấp tới các tỉnh, thành lân cận như: Yên Bái, Bắc Ninh, Hà Nội,…
“Mì Hùng Lô nổi tiếng ngon, nhưng ngoài chịu sự canh tranh về giá, còn bị cạnh tranh bởi các loại đồ khô như mì, phở, mì tôm công nghiệp. Để cho ra lò mẻ mì chất lượng cao, người dân phải làm nhiều công đoạn. Nguyên liệu làm mì phải chọn gạo sạch, ngâm khoảng 4 tiếng cho mềm. Sau khi ngâm, gạo phải rửa qua một nước nữa rồi mới cho vào máy xay thành bột. Sau đó hàm bột thành hồ, đưa bột vào máy đùn sợi mì, vắt lên giá và cuối cùng phơi khô mì. Trong đó việc nấu bột, hấp mì rất quan trọng, nếu chưa chín mì sẽ bị sượng, chín quá khi nấu mì sẽ nở bung, nát bét”, ông Chiêu nói.
“Nhà tôi có 2 ông bà làm nên một ngày chỉ làm được khoảng 2 tạ gạo. Tính trung bình mỗi tạ gạo chúng tôi lãi khoảng 150.000 - 200.000 đồng. Một ngày 2 ông bà tất bật cũng kiếm ra hơn 300.000”, ông Chiêu cười.
Trong cái nắng gắt, người dân tất bật với công việc phơi mì.
Được biết trên địa bàn xã Hùng Lô hiện nay có khoảng 27 hộ gia đình đang phát triển nghề làm mì gạo này. Mì gạo Hùng Lô luôn được khách hàng ưa chuộng, đầu ra luôn ổn nên những người làm nghề luôn có thu nhập ổn định, “có của ăn của để”.
Ông Nguyễn Văn Đoàn, chủ cơ sở làm mỳ gạo Đoàn Phấn khu 4, xã Hùng Lô cho biết: Trong khoảng 5 năm trở lại đây, làng nghề đã được hiện đại hóa lên nhiều, máy móc, thiết bị được đầu tư mạnh, nguồn vốn và thị trường ổn định. Nhờ vậy mà kinh tế người dân làm nghề ổn đỉnh hơn nhiều.
Những sợ mì gạo được đủn ra tất cả đều đã chín, có thể thưởng thức tại chỗ.
“Để chuyên nghiệp trong sản xuất, tôi đã đầu tư máy móc thiết bị vào sản xuất mì thay vì làm thủ công như trước đây. Đồng thời, việc sản xuất mì khô phải sạch từ gạo đảm bảo chất lượng cho đến việc nói không với chất tẩy rửa, chất phụ gia và chất bảo quản. Nhờ vậy sản phẩm gia đình tôi làm ra luôn được ưa chuộng, nhiều khách hàng từ các tỉnh, vùng lân cận thường xuyên đặt mua”.
Bắt đầu từ khâu chọn gạo, bột đều phải làm cẩn thận để có được nguyên liệu làm mỳ ngon.
Ông Đoàn cho biết: Trung bình một ngày gia đình tôi làm được khoảng 2- 2.5 tạ gạo. Công việc làm mì khá vất vả, phải thức dậy lúc 3-4h sáng để ngâm gạo, sau đó rửa thật sạch cho vào máy xát thành bột khô. Khi đã có thành phẩm là bột gạo khô, mịn lúc này người thợ mới trộn bột với nước the tỷ lệ phù hợp.
Nói đến công đoạn này, bà Phấn (vợ ông) sẽ đảm nhiệm vì làm nhiều năm quen tay rồi sẽ rất dễ dàng trong ước lượng tỉ lệ pha trộn sao cho ra thành phẩm bún dai, dẻo mà không bị nát. Bột sau khi trộn với nước theo tỉ lệ phù hợp sẽ được đổ vào máy làm bún. Từ sợ bún trắng ngần, dai dẻo từ từ được đẩy ra , lúc này người thợ sẽ cắt thành từng đoạn ước chừng khoảng 1 cân và đặt lên giá phơi.
Mì sau khi đun thành sợi sẽ được ủ trong khoảng 13 -14 giờ, để đảm bảo cho mì có độ tơi. Sau đó sẽ tiến hành giũ các sợi mì này để đem phơi, công việc này thường được thực hiện trong khoảng thời gian sáng sớm, vì như vậy sẽ đảm bảo mì được phơi khô trong ngày.
Những giá mì sau khi ủ sẽ được vò sau đó đem hong trong cái nắng ngày hè.
“Nghề làm bún tại làng nghề này dù khá vất vả, giá bán mỳ khô là 15 nghìn/kg, trung bình 1 ngày gia đình tôi cũng có lãi khoảng 350- 400 nghìn đồng/2 -2.5 tạ gạo. Nhưng nghề này chỉ làm được vào những hôm trời nắng, trời nắng càng to thì dân làng nghề càng phấn khởi. Nếu trời mưa là phải nghỉ làm vì có làm ra không hơi được cũng đổ đi” bà Phấn nói.
Sản phẩm mì sau khi phơi khô sẽ được bó lại thành từng bó 1kg được bán với giá 15-20 nghìn đồng.
Uy tín được tạo dựng, chất lượng sản phẩm ngày càng được nâng cao mì, bún sạch của Hùng Lô không những có chỗ đứng vững chắc trên thị trường trong tỉnh mà đã vươn tới các tỉnh, thành lân cận như: Yên Bái, Bắc Ninh, Hà Nội. Nhờ nghề làm mì gạo người dân có thu nhập ổn định, cuộc sống nơi đây đã dần có sự khởi sắc.
#Nguyễn Chí Bảo
