Việc bón phân cân đối và hợp lý để cây trồng phát triển cần tuân thủ nguyên tắc 5 đúng sau:
1. Bón đúng lúc, đúng lượng
Tuỳ theo từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển mà cây có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Có giai đoạn cây cần nhiều đạm hơn kali, có giai đoạn cây cần kali nhiều hơn đạm... Có bón phân đúng thời điểm thì mới phát huy được hiệu quả của phân bón.
Do đó, cần tránh bón một lượng quá nhiều vào một lúc vì nồng độ và liều lượng phân bón quá cao, ảnh hưởng xấu đến bộ rễ và sự sinh trưởng của cây. Ngoài ra, cây không thể sử dụng hết dẫn đến lãng phí và tác động xấu đến môi trường.
2. Bón đúng loại phân
Trên thị trường có rất nhiều loại phân bón được khuyên dùng khiến người dùng khó khăn khi lựa chọn. Tuy nhiên bạn lưu ý rằng mỗi loại đều có những đặc điểm riêng và có tác dụng khác nhau. Do đó, người trồng cần phải hiểu rõ tính chất và tác dụng của từng loại phân. Đúng loại phân không những dựa vào nhu cầu của cây mà còn phải dựa vào đặc điểm và tính chất của đất. Đất chua không bón các loại phân có tính axit. Ngược lại, trên đất kiềm không nên bón các loại phân có tính kiềm.
3. Bón đúng đối tượng
Đối tượng của việc bón phân là cây trồng. Mỗi loại cây trồng đều có nhu cầu sử dụng dinh dưỡng khác nhau. Trong canh tác, cũng có trường hợp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt tạo nên nguồn thức ăn dồi dào cho sâu bệnh tích luỹ và gây hại nặng. Càng bón thêm phân, sâu bệnh càng phát sinh và gây hại nặng hơn. Những trường hợp này, khi bón phân cần nhằm đạt mục tiêu là ngăn ngừa sự tích luỹ và gây hại của sâu bệnh.
Bón phân còn có tác dụng làm tăng khả năng chống chịu của cây trồng đối với các điều kiện môi trường và sâu bệnh gây hại. Trong các loại phân, kali thường được sử dụng trong trường hợp này. Như vậy, bón phân không chỉ để cung cấp thêm chất dinh dưỡng, thúc đẩy sinh trưởng và phát triển của cây trồng, mà còn có những trường hợp bón phân nhằm kìm hãm bớt tốc độ sinh trưởng và phát triển, làm tăng tính chống chịu của cây trồng.
4. Bón phân đúng cách
Có nhiều phương pháp bón phân như: Bón vào hố, bón vào rãnh, bón rải trên mặt đất, hoà vào nước phun lên lá, bón phân kết hợp với tưới nước… Bên cạnh đó, cũng có nhiều thời kỳ bón phân: Bón lót, bón thúc đẻ nhánh, thúc ra hoa, thúc đậu quả… Cần lựa chọn đúng cách bón, thích hợp cho từng loại cây trồng, cho từng thời vụ canh tác, từng loại đất… sẽ nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón trong sản xuất nông nghiệp.
5. Bón đúng thời tiết, mùa vụ
Thời tiết cũng như mùa vụ có ảnh hưởng đến hiệu quả phân bón. Mưa sẽ làm rửa trôi phân bón nên cây không thể hấp thu được, gây lãng phí về kinh tế và ô nhiễm môi trường. Nắng gắt cùng với các phản ứng của phân bón có thể gây cháy lá, chết cây…. Ngoài ra, đặc điểm sinh trưởng và phát triển của cây trồng ở từng vụ khác nhau, nên nhu cầu đối với các nguyên tố dinh dưỡng cũng khác nhau. Lựa chọn đúng loại phân, dạng phân và bón đúng thời vụ là việc vô cùng quan trọng trong nông nghiệp .
