Là người phụ nữ tài hoa mà bạc mệnh sống dưới chế độ phong kiến thời kì suy tàn,mục ruỗng,Hồ Xuân Hương sớm thấu hiểu và đồng cảm với số phận người phụ nữ trong thời đại của mình.thơ ca của bà một phần lớn đã thể hiện sâu sắc đúng nội dung đó.bánh trôi nước là một bài thơ hay vừa ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ đồng thời đề cập đến nỗi bất hạnh khổ đâu trong cuộc đời họ.
''thân em vừa trắng lại vừa tròn
bảy nổi ba chìm với nước non
rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
mà em vẫn giữ tấm lòng son''
là một bài thơ vịnh vật,mượn hình ảnh bánh trôi nước Hồ Xuân Hương muốn nói đến thân phận và phẩm giá của người phụ nữ Việt Nam.
''thân em vừa trắng lại vừa tròn''
Hồ Xuân Hương đã diễn tả chiếc bánh trôi nước làm bằng bột nếp trắng tinh,dáng bánh tròn xinh xắn trông thật đẹp mắt.hai chữ thân em nữ sĩ mượn từ ca dao khiến ta nhớ đến những câu hát của người lao động.qua đó câu thơ gợi đến vẻ đẹp của tác giả cũng như của người phụ nữ VN.bằng 2 tính từ trắng tròn vẻ đẹp của người phụ nữ càng dc mieeu tả đận nét hơn.nhưng ngược lại 2 tiếng thân em cũng gợi đến những sóng gió bất hạnh trong đời người phụ nữ.
''bảy nổi ba chìm với nước non
rắn nát mặc dàu tay kẻ nặn...''
trong câu thơ có yếu tố tả thực,khi nấu bánh trôi,viên bánh ban đầu chìm xuống khi đã chín thì nổi lên,ấy là ''bảy nổi ba chìm'' .bằng ngòi bút điêu luyện,nữ sĩ Xuân Hương diễn tả cách nấu bánh nhưng ẩn trong đó là nói đến số phận long đong,lận đận bảy nổi ba chìm của người phụ nữ đứng trước lễ giáo phong kiến.không chỉ vậy 3 tiếng với nước non còn năng cao vị thế,tầm vóc của người phụ nữ.họ phải chịu long đong vất vả như vậy là vì những công việc sánh ngang tầm non nước cao xa.trong câu thơ tiếp bà đã sử dụng nghệ thuật tương phản rắn và nát đẻ nói lên 1 sự thật :bánh ngon hay dở thì phụ thuộc vào tay kẻ nặn còn số phạn của người phụ nữ hạnh phục hay bất hạnh đều tùy thuộc vào kẻ khác.đó là những nội khỏ cực của người phụ nữ.họ không dc quyền quyết định số phận cả mình.trong xã hội ngày xưa phụ nữ chỉ như là 1 vật dụng,nếu còn giá trị sử dụng thì họ sẽ dc coi trọng;ngược lại họ sẽ bị coi rẻ coi thường.
nhưng dầu vậy,ở người phụ nữ vẫn toát lên vẻ đẹp của lòng kiên trinh,son sắt:
''mà em vẫn giữ tấm lòng son''
cho dù rắn hay natsthif chiếc bánh trôi nước vẫn giữ dc viên đường đỏ thắm trong lòng.cũng như người phụ nữ VN,dù cuộc đời mang nhiều đau thương khổ cực nhưng họ vẫn giữ tấm lòng son.chữ son mang ý nghĩ sắt son chung thủy.đó là tấm lòng đói vs tình đời,tình người trong cuộc sống của họ.điều đó càng làm nâng cao phẩm giá người phụ nữ.câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ khá đậm tính cách nữ sĩ,đó là niềm kiêu hãnh là sự tự tin trước cuộc đời đầy giông bão của bà.
bánh trôi nước của hồ xuân hương là 1 bài thơ độc đáo,ít lời mà các tầng nghĩa đan xén xâu sắc.bài thơ giống như lời tuyên ngôn về cuộc đời và phẩm giá của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.
