Hồ Chí Minh! người chiến sĩ của dân tộc, người thi sĩ mang tâm hồn vĩ đại với đầy xúc cảm. Tác giả đã vẽ nên một bức tranh về khuya thanh tĩnh mà tuyệt đẹp, những năm đầu ở chiến khu Việt Bắc:
“ Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
Không chỉ là tình yêu nồng nàn với thiên nhiên, bài thơ “cảnh khuya” còn thể hiện nỗi lòng trăn trở, tình yêu đất nước sâu đậm của Bác trong đêm trăng, trên một chiếc thuyền.
“Tiếng suối trong như tiếng hát xa”
Trời khuya thanh vắng, khi mà tất cả đều chìm sâu vào giấc ngủ say sưa, sự thanh vắng, tĩnh mịch lại càng trở nên sắc nét giữa núi trời bao la. Có lẽ tiếng suối róc rách trong vắt vang lên, xé tan màn đêm u tịch như đánh thức mọi giác quan của con người. Bác Hồ đã cảm nhận một cách trọn vẹn hết toàn bộ thanh âm dịu êm của tiếng suối giữa đất trời mênh mông một cách thật tinh tế. Tác giả đã thổi hồn cho tiếng suối, với cách ví von tựa như tiếng hát trong trẻo được cất lên. Tác giả Trịnh Công Sơn cũng đã từng đem tiếng suối để so sánh với tiếng vĩ cầm. Có lẽ đây là nỗi lòng chung của một người mang đầy nỗi lòng nặng trĩu, tiếng suối như làm vơi bớt đi. Bằng tình yêu thiên nhiên, tâm hồn vĩ đại Bác đã mở đầu câu thơ bằng một bức tranh tuyệt đẹp đầy lãng mạn.
“Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”
Ngước nhìn vảo khoảng trời đêm, Bác lại khéo léo vẽ nên hình ảnh ánh trăng hài hòa, mơn man đan xen vào trong từng tán lá, hình bóng in hằn lặng lẽ như đang hòa quyện lấy nhau. Ánh trăng trở nên tuyệt đẹp trong ánh nhìn của vị chủ tịch, khiến mỗi chúng ta không ngừng nhớ về những đêm trăng sáng vằng vặc treo giữa bầu trời cao, không ngừng tưởng tượng đến ánh sáng hiền hòa, dịu êm. Có phải, trăng đã là tri kỉ của nhà thơ, thấu hiểu được nỗi lòng, những bộn bề chất chứa của người. Cũng giống như “Ánh trăng” của tác giả Nguyễn Duy, có lẽ chỉ có trăng mới là người bạn đầy chân thành, đáng mến.
“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ”
Tiếp đến là hình ảnh thao thức giữa trời đêm của Bác, tác giả tự vẽ mình trong bức tranh đẹp lung linh. Có ánh trăng, có tiếng suối. Phải trăng vẻ đẹp thiên nhiên mang một sự cuốn hút kì diệu, để người còn thức. Hay có lẽ người đang mong một sự san sẻ, sự cảm thông hết sức nhẹ nhàng trong tâm hồn.
“Chưa ngủ vì nỗi lo nước nhà”
Bức tranh mang cảnh sắc đẹp lãng mạn, diệu kì nhưng thổi hồn vào đấy lại chất chứa nỗi lòng trăn trở. Đến đây, là biết bao cảnh nước mất, nhà tan, nhân dân sống trong lầm than, lạc lối, bùn lầy như như nặng trĩu trên đôi vai của Bác. Một người luôn một lòng vì nước, vì dân với tình yêu bao la, sâu sắc.Bác càng yêu thiên nhiên bao nhiêu thì lại càng lo lắng cho nước nhà, cho sự nghiệp độc lập, tự do dân tộc nhiều bấy nhiêu.
Đó là sự hài hòa giữu tình yêu thiên nhiên và tình yêu quê hương đất nước của Bác hồ.
Qua bài thơ, ta cảm nhận được trong Bác là cả một tâm hồn cao đẹp của một người nghệ sĩ, tâm hồn vĩ đại sâu sắc của một người chiến sĩ, luôn ấp ủ trong lòng một hoài bão giải phóng dân tộc, thống nhất nước nhà.
