Quan sát chuỗi thức ăn ở hình 42.1 và cho biết nếu rắn bị tiêu diệt quá mức sẽ dẫn tới hậu quả gì.
Bài 42: Cân bằng tự nhiên và bảo vệ môi trường
Mở đầu (SGK Cánh diều - Trang 193)
Thảo luận (1)
Câu hỏi 1 (SGK Cánh diều - Trang 193)
Lấy thêm ví dụ thể hiện sự cân bằng tự nhiên.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo!
Ví dụ thể hiện sự cân bằng tự nhiên: Sự cân bằng tự nhiên xảy ra giữa quần thể sâu và chim ăn sâu: Khi số lượng chim tăng cao, chim ăn nhiều sâu → số lượng sâu giảm → không đủ thức ăn cho chim sâu → số lượng chim sâu giảm → số lượng sâu tăng. Như vậy, số lượng sâu và chim ăn sâu luôn được duy trì ở mức cân bằng.
(Trả lời bởi Thanh An)
Câu hỏi 2 (SGK Cánh diều - Trang 194)
Nêu một số hoạt động của người dân ở địa phương em có thể làm mất cân bằng tự nhiên.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiTham khảo!
Một số hoạt động của người dân có thể làm mất cân bằng tự nhiên:
- Chặt phá rừng.
- Săn bắt, tiêu diệt quá mức các loài động vật hoang dã.
- Du nhập vào hệ sinh thái các loài sinh vật lạ.
- Gây ô nhiễm môi trường sống: xả rác bừa bãi, lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, xả nước thải công nghiệp chưa qua xử lí,…
(Trả lời bởi Thanh An)
Câu hỏi 3 (SGK Cánh diều - Trang 194)
Nêu ý nghĩa của một số biện pháp bảo vệ động vật hoang dã.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo!
Ý nghĩa của một số biện pháp bảo vệ động vật hoang dã:
(Trả lời bởi Thanh An)
Biện pháp
Ý nghĩa của biện pháp
- Xây dựng kế hoạch hành động quốc gia về tăng cường kiểm soát các hoạt động săn bắn, buôn bán động vật hoang dã.
- Răn đe, ngăn chặn , từ đó, giúp giảm thiểu tối đa các hành vi săn bắn, buôn bán động vật hoang dã.
- Tổ chức các hoạt động tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ các loài động vật hoang dã,…
- Giúp người dân hiểu rõ về vai trò và tầm quan trọng của việc bảo vệ các loài động vật hoang dã, từ đó, nâng cao ý thức bảo vệ động vật hoang dã.
- Bảo vệ các khu rừng và biển; Xây dựng các khu bảo tồn thiên nhiên, các vườn quốc gia,…
- Giúp bảo vệ môi trường sống của các loài động vật hoang dã.
Luyện tập 1 (SGK Cánh diều - Trang 194)
Liệt kê 10 loài động vật trong danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng ở Việt Nam. Địa phương em có loài nào trong danh sách kể trên?
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiTham khảo!
10 loài động vật trong danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng ở Việt Nam: Hổ Đông Dương, Sao la, Voọc mũi hếch, Voọc đầu trắng, Voi, Rùa da, Voọc mông trắng, Cá cóc Tam Đảo, Gấu ngựa, Culi,…
(Trả lời bởi Thanh An)
Câu hỏi 4 (SGK Cánh diều - Trang 195)
Quan sát hình 42.3 và cho biết con người đã tác động đến môi trường qua các thời kì bằng những cách nào.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiTham khảo!
Con người tác động đến môi trường qua các thời kì:
- Thời kì nguyên thủy: Con người chủ yếu khai thác thiên nhiên thông qua hình thức hái lượm và săn bắn. Tác động đáng kể của con người đối với môi trường là con người biết dùng lửa để nấu nướng thức ăn, sưởi ấm và xua đuổi thú dữ,… làm cho nhiều cánh rừng rộng lớn bị đốt cháy.
- Thời kì xã hội nông nghiệp: Hoạt động trồng trọt và chăn nuôi ở thời kì này đã dẫn tới việc chặt phá và đốt rừng lấy đất canh tác, chăn thả gia súc và định cư. Hoạt động cày xới đất canh tác góp phần làm thay đổi đất và tầng nước mặt, dẫn tới nhiều vùng đất bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ.
- Thời kì xã hội công nghiệp: Máy móc ra đời đã tác động mạnh mẽ đến môi trường sống; nền nông nghiệp cơ giới hóa tạo ra nhiều vùng trồng trọt lớn; công nghiệp khai khoáng phát triển đã phá đi rất nhiều diện tích rừng trên Trái Đất. Đô thị hóa ngày càng tăng đã lấy đi nhiều vùng đất rừng tự nhiên và đất trồng trọt. Bên cạnh đó, một số hoạt động của con người cũng góp phần cải tạo môi trường.
(Trả lời bởi Thanh An)
Câu hỏi 5 (SGK Cánh diều - Trang 195)
Việc phá hủy rừng đã gây ra những hậu quả gì cho môi trường tự nhiên?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo!
Hậu quả của việc phá hủy rừng đối với môi trường tự nhiên:
- Làm mất đi nguồn thức ăn, nơi ở của nhiều sinh vật → Làm phá hủy và suy thoái các hệ sinh thái tự nhiên, làm mất đa dạng sinh học.
- Làm gia tăng lượng khí CO2 trong không khí → Gây ra hiện tượng hiệu ứng nhà kính dẫn đến biến đổi khí hậu với hàng loạt các thảm họa môi trường nặng nề như lũ lụt, hạn hán,…
- Làm mất độ che phủ và giữ đất → Gây ra hiện tượng xói mòn, sạt lở đất, giảm lượng nước ngầm,…
(Trả lời bởi Thanh An)
Câu hỏi 6 (SGK Cánh diều - Trang 195)
Nêu một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiChủ quan: Do ý thức và nhận thức chưa cao của một số người trong việc bảo vệ môi trường.
- Sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật gần nguồn nước,...
- Lạm dụng hoá chất đánh bắt thuỷ hải sản.
- Khí thải trong công nghiệp, giao thông, sinh hoạt,...
- Qua trình sinh hoạt thải ra nhiều vật liệu rắn, nhựa,...
- Xử lí chưa đúng cách rác thải.
- Nước thải từ các xí nghiệp, nhà máy.
-v.v.v.v...
Khách quan: Lũ lụt, cháy rừng tự nhiên,...
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 7 (SGK Cánh diều - Trang 196)
Hiện tượng cháy rừng đã tác động như thế nào đến môi trường?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Gây ô nhiễm không khí bởi khói bụi, khí thải,...
- Phá huỷ môi trường sống của nhiều sinh vật.
- Tiêu diệt nhiều sinh vật rừng.
- Giảm độ che phủ rừng gây thoái hoá đất, giảm nguồn nước ngầm, tăng hiệu ứng nhà kính,...
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 8 (SGK Cánh diều - Trang 196)
Nêu thêm một số biện pháp làm giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo!
Một số biện pháp khác giúp làm giảm thiểu ô nhiễm môi trường:
- Phục hồi rừng và trồng nhiều cây xanh.
- Hạn chế phát triển dân số quá nhanh.
- Sử dụng các vật liệu thay thế thân thiện với môi trường.
- Đi bộ hoặc sử dụng xe đạp thay thế cho xe máy, ô tô khi có thể.
- Xây dựng hệ thống xử lí chất thải chăn nuôi.
- Đưa ra các giải pháp cưỡng chế hành chính, xử lý hình sự đủ tính răn đe đối với các hành vi gây ô nhiễm môi trường.
- Tuyên truyền và giáo dục để nâng cao hiểu biết và ý thức của mọi người trong việc bảo vệ môi trường.
-...
(Trả lời bởi Thanh An)