Vì sao các dòng tế bào nuôi cấy có thể được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu sinh học?
Bài 4: Cơ sở công nghệ tế bào động vật và ứng dụng
Câu hỏi 2 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 24 (Bộ sách Cánh Diều))
Thảo luận (1)
Câu hỏi 1 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 24 (Bộ sách Cánh Diều))
Dựa trên đặc tính sinh học nào của tế bào động vật mà người ta có thể nuôi cấy được mô tế bào trong phòng thí nghiệm?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiNgười ta có thể nuôi cấy được mô tế bào động vật trong phòng thí nghiệm dựa trên đặc tính sinh học là khả năng phân chia và biệt hóa của tế bào động vật. Nhờ đặc tính sinh học này, trong nuôi cấy mô tế bào động vật, tế bào có thể hình thành nên các dòng tế bào, mô hoặc cơ quan.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Luyện tập 2 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 27 (Bộ sách Cánh Diều))
Hãy kể thêm các ứng dụng khác của công nghệ tế bào động vật nghiên cứu và sản xuất các sản phẩm thương mại.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột số ứng dụng khác của công nghệ tế bào động vật nghiên cứu và sản xuất các sản phẩm thương mại:
- Sản xuất các enzyme dùng trong chế biến thực phẩm, điều trị bệnh hoặc xử lí ô nhiễm môi trường,…
- Tạo ra giống động vật mới có năng suất và chất lượng sản phẩm cao, đặc biệt là động vật được chuyển gene có thể sản xuất thuốc chữa bệnh cho con người.
- Nuôi cấy tạo các mô, cơ quan thay thế cho các mô, cơ quan của người bệnh (nuôi cấy mô da để thay thế cho bệnh nhân bị bỏng).
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Câu hỏi 3 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 25 (Bộ sách Cánh Diều))
Em hãy kể tên một số dòng tế bào đã được thương mại hóa và sử dụng trong nghiên cứu.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột số dòng tế bào đã được thương mại hóa và sử dụng trong nghiên cứu: Dòng tế bào ung thư như HeLa (tế bào ung thư cổ tử cung), HT29 (tế bào ung thư đại tràng), K562 (tế bào ung thư bạch cầu), nguyên bào sợi thận chuột hamster BHK – 21, dòng tế bào biểu mô gan người HEPG2,…
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Tìm hiểu thêm (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 26 (Bộ sách Cánh Diều))
Liệu pháp gene được áp dụng hoặc có tiềm năng áp dụng điều trị bệnh nào ở người?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiLiệu pháp gene được áp dụng hoặc có tiềm năng áp dụng để điều trị các bệnh di truyền bằng cách phục hồi chức năng của gene đột biến bằng cách đưa bổ sung gene lành vào cơ thể người, hoặc thay thế gene bệnh bằng gene lành như bệnh về thần kinh, bệnh thiếu hụt miễn dịch phức hợp nghiêm trọng, bệnh u xơ nang,…
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Vận dụng 1 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 27 (Bộ sách Cánh Diều))
Tìm hiểu về một số sản phẩm sinh dược được sản xuất bằng công nghệ tế bào động vật.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột số sản phẩm sinh dược được sản xuất bằng công nghệ tế bào động vật:
- Kháng thể đơn dòng.
- Chế phẩm enzyme trypsin dùng để chữa bệnh viêm tĩnh mạch huyết khối, viêm tụy,…
- Chế phẩm thuốc trừ sâu sinh học baculovirus.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Câu hỏi 5 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 28 (Bộ sách Cánh Diều))
Theo em, tuổi sinh học của cừu Dolly có tương ứng với tuổi thực của nó không? Giải thích. Từ đó, hãy cho biết, cần lưu ý điều gì khi thực hiện nhân bản vô tính động vật có vú bằng phương pháp chuyển nhân tế bào soma vào tế bào trứng đã loại bỏ nhân.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Tuổi sinh học của cừu Dolly không tương ứng với tuổi thực của nó, vì thông thường một con cừu giống như cừu Dolly có vòng đời từ 12 – 15 năm, tuy nhiên cừu Dolly chỉ sống được đến 7 tuổi.
- Cái chết sớm của cừu Dolly phản ánh một sự tái lập trình hoạt hóa không hoàn toàn của nhân gốc được chuyển → Khi thực hiện nhân bản vô tính động vật có vú bằng phương pháp chuyển nhân tế bào soma vào tế bào trứng đã loại bỏ nhân cần lưu ý về: tuổi thọ của tế bào cho nhân, đảm bảo các tế bào không mắc các loại bệnh,…
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Vận dụng 2 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 28 (Bộ sách Cánh Diều))
Nêu quan điểm về những lợi ích và nguy cơ của nhân bản vô tính ở động vật có vú. Em ủng hộ hay phản đối việc nhân bản vô tính động vật có vú và người? Vì sao?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Lợi ích của nhân bản vô tính ở động vật có vú:
+ Nhân nhanh giống vật nuôi giữ được phẩm chất tốt phục vụ cho sản xuất.
+ Bảo tồn nguồn gene quý, khôi phục một số loài động vật tuyệt chủng.
+ Mở ra triển vọng cung cấp cơ quan nội tạng cho việc thay thế, ghép nội quan cho người bệnh mà không bị hệ miễn dịch của người thải loại.
- Nguy cơ của nhân bản vô tính động vật có vú:
+ Nguy cơ phát tán các nguồn gene ngoại lai trong phòng thí nghiệm.
+ Mô hình nhân bản vô tính có thể bị áp dụng tùy tiện trên người đem lại những hệ lụy khó lường trong vấn đề an ninh và duy trì vốn gene của loài người.
+ Gây ra những tranh cãi về vấn đề đạo đức sinh học.
- Quan điểm cá nhân về nhân bản vô tính động vật có vú và người: Nhân bản vô tính động vật có vú và người mở ra những triển vọng ứng dụng to lớn đối con người. Tuy nhiên, việc nhân bản vô tính còn nhiều hạn chế như tỉ lệ thành công thấp, các con vật sinh ra không sống được lâu,… dẫn đến những tranh cãi trong vấn đề đạo đức sinh học. Bởi vậy, trước khi tiến hành nhân bản vô tính cần cân nhắc kĩ những lợi ích và tác hại.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Câu hỏi 4 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 27 (Bộ sách Cánh Diều))
Quan sát hình 4.4 và cho biết cừu Dolly được nhân bản vô tính bằng cách nào. Cừu Dolly có đặc điểm di truyền giống con cừu nào được nêu trong hình?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Cừu Dolly được nhân bản vô tính bằng cách:
+ Lấy tế bào tuyến vú của cừu cho nhân ra khỏi cơ thể.
+ Lấy trứng từ cừu cái trưởng thành, sau đó loại bỏ nhân của tế bào trứng này.
+ Dùng xung điện để dung hợp nhân của tế bào tuyến vú vào tế bào trứng đã loại bỏ nhân.
+ Nuôi cấy trứng đã được cấy nhân trên môi trường nhân tạo để trứng phát triển thành phôi.
+ Cấy phôi vào tử cung của cừu mang thai hộ. Sau thời gian mang thai, cừu mẹ này đã sinh ra cừu Dolly.
- Đặc điểm di truyền chủ yếu do gene nhân quy định → Cừu Dolly có hầu hết các đặc điểm di truyền giống cừu cho nhân.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Luyện tập 1 (Sách chuyên đề Sinh học 10 - Trang 26 (Bộ sách Cánh Diều))
Hãy tìm thông tin về một số loại vaccine phòng bệnh do virus được sản xuất bằng công nghệ tế bào động vật và công nghệ tế bào động vật kết hợp với công nghệ gene.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột số loại vaccine phòng bệnh do virus được sản xuất bằng công nghệ tế bào động vật và công nghệ tế bào động vật kết hợp với công nghệ gene: vaccine phòng bệnh cúm, ho gà, phế cầu, màng não cầu, Hib, viêm gan B, HPV, zona,…
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)