Em đã bao giờ trông thấy hay có một vật gọi là “nam châm” chưa? Bằng cách nào có thể xác định được vật đó là nam châm?
Em đã bao giờ trông thấy hay có một vật gọi là “nam châm” chưa? Bằng cách nào có thể xác định được vật đó là nam châm?
Hãy thực hiện các thí nghiệm dưới đây để tìm hiểu các tính chất của nam châm.
Dụng cụ: một nam châm thẳng, một nam châm chữ U, một kim nam châm có thể quay quanh một trục, một số vật nhỏ làm bằng sắt, thép, đồng, nhôm, gỗ (Hình 18.1)
Tiến hành:
Thí nghiệm 1:
Đưa thanh nam châm thẳng và nam châm hình chữ U lại gần các vật sắt, thép, đồng, nhôm, gỗ (Hình 18.2).
a) Hai đầu nam châm hút vật liệu nào và không hút vật liệu nào?
b) Các vật liệu đặt ở đầu hay ở giữa của nam châm thì bị hút mạnh nhất?
Thí nghiệm 2:
- Đặt một kim nam châm cân bằng trên một mũi nhọn (kim nam châm tự do) (Hình 18.3), quan sát hướng chỉ của hai đầu kim khi kim đã nằm cân bằng.
- Đẩy nhẹ cho kim quay một góc nhỏ rồi buông tay, quan sát hướng chỉ của kim nam châm khi đã nằm cân bằng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảia, Hai đầu nam châm hút vật liệu là sắt, thép và không hút vật liệu là gỗ, đồng, nhôm.
b, Các vật liệu đặt ở hai đầu của nam châm thì bị hút mạnh nhất.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Một đầu kim luôn chỉ hướng nào và đầu kia của kim luôn chỉ hướng nào (hướng Bắc hay hướng Nam)?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột đầu của kim nam châm chỉ về phía Bắc địa lí gọi là cực Bắc. Đầu kia hướng về phía Nam địa lí gọi là cực Nam.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Từ các thí nghiệm trên có thể rút ra những tính chất gì của nam châm?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTính chất của nam châm rút ra từ các thí nghiệm trên:
- Nam châm là vật có từ tính (hút được các vật bằng sắt và một số hợp kim của sắt).
- Kim nam châm khi đặt cân bằng trên mũi nhọn luôn chỉ hướng Bắc – Nam.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Từ các thí nghiệm trên có thể rút ra những tính chất gì của nam châm?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTính chất của nam châm rút ra từ các thí nghiệm trên:
- Nam châm là vật có từ tính (hút được các vật bằng sắt và một số hợp kim của sắt).
- Kim nam châm khi đặt cân bằng trên mũi nhọn luôn chỉ hướng Bắc – Nam.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Làm thế nào để xác định được cực Bắc và cực Nam của một nam châm khi trên nam châm không đánh dấu cực?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiĐặt nam châm trên miếng xốp rồi thả vào chậu nước, sao cho nam châm nổi trên mặt nước. Nam châm sẽ quay tự do, đến khi nằm cân bằng trên mặt nước thì: + Một đầu của nam châm hướng về phía Bắc ⇒ đó là cực Bắc của nam châm. + Đầu còn lại hướng về phía Nam ⇒ đó là cực Nam của nam châm.
(Trả lời bởi HT.Phong (9A5))
Thí nghiệm:
Treo thanh nam châm thẳng bằng hai sợi chỉ lên thanh ngang của giá đỡ, để cho thanh nam châm nằm cân bằng. Đưa một cực của thanh nam châm khác lại gần một đầu thanh nam châm được treo (Hình 18.4). Sau đó đưa cực kia của nam châm lại gần thanh nam châm được treo. Mô tả hiện tượng xảy ra.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiHiện tượng xảy ra:
+ Khi đưa một cực của thanh nam châm khác lại gần một đầu thanh nam châm được treo thì thấy chúng hút nhau.
+ Sau đó đưa cực kia của nam châm lại gần thanh nam châm được treo thì thấy chúng đẩy nhau.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Qua thí nghiệm có thể rút ra kết luận gì về tương tác giữa hai nam châm?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiKhi đưa hai thanh nam châm lại gần nhau, nếu hai cực cùng tên thì đẩy nhau, hai cực khác tên thì hút nhau.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Thí nghiệm:
- Đặt một kim nam châm tự do tại vị trí gần một nam châm thẳng (Hình 18.5). Xác định hướng của kim nam châm.
- Đẩy kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định rồi buông tay. Khi kim đã đứng yên, kim còn chỉ hướng lúc đầu nữa không? Làm lại thí nghiệm 2 lần và nhận xét.
Làm lại thí nghiệm trên ở vị trí khác của kim nam châm.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Đặt một kim nam châm tự do tại vị trí gần một nam châm thẳng (Hình 18.5). Ta thấy kim nam châm chỉ hướng Nam – Bắc.
- Đẩy kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định rồi buông tay. Khi kim đã đứng yên, kim vẫn chỉ hướng như lúc đầu.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Từ thí nghiệm trên rút ra nhận xét gì về tác dụng của một nam châm lên một kim nam châm?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiKim nam châm đặt gần nam châm sẽ chịu tác dụng của nam châm làm cho kim nam châm nằm theo một hướng xác định.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)