TUẦN 10: TỰ CHỦ VÀ AN TOÀN KHI GIAO TIẾP TRÊN MẠNG

Phần I: Thực hành giao tiếp an toàn trên mạng – Vượt qua những thử thách thực tế

- Lý thuyết sẽ chỉ là lý thuyết nếu chúng ta không thể áp dụng vào thực tế. Bây giờ, chúng ta sẽ bước vào "phòng mô phỏng", nơi các tình huống khó khăn được đặt ra để thử thách sự tự chủ và kỹ năng xử lý của bạn.

- Trải nghiệm của bạn – Hóa thân vào các nhân vật:

+ Tình huống 1 (Tùng và lời mời chơi game):

• Cảm nhận: Hãy tưởng tượng bạn là Tùng. Bài thực hành Tin học có chút khô khan. Bất chợt, một cửa sổ chat của người bạn thân hiện lên với lời mời gọi đầy hấp dẫn: "Vào chơi một ván game đi!". Trong lòng bạn lúc đó có một cuộc đấu tranh nhỏ không? Một bên là "thiên thần trách nhiệm" nhắc nhở: "Hãy hoàn thành nhiệm vụ của mình trước". Một bên là "cám dỗ ngọt ngào" thì thầm: "Chơi một lát thôi rồi làm cũng được mà!".
• Hành động của một người tự chủ: Một người bản lĩnh sẽ biết việc nào cần ưu tiên. Bạn sẽ không phớt lờ người bạn của mình. Thay vào đó, bạn sẽ gõ một câu trả lời thể hiện rõ sự tự chủ và tôn trọng tình bạn: "Tớ đang phải làm bài thực hành cho xong đã. Đợi tớ khoảng 30 phút nữa làm xong rồi chúng mình chơi nhé!". Lời hồi đáp này thật hoàn hảo: nó thể hiện bạn là người có trách nhiệm với việc học, đồng thời cũng tôn trọng lời mời của bạn và biết cách quản lý thời gian.

+ Tình huống 2 (Lan và lời mời vào nhóm lạ của người hàng xóm):

• Cảm nhận: Bạn là Lan. Anh Tú là người anh hàng xóm mà bạn quen biết và quý mến. Anh ấy liên tục mời bạn vào một nhóm chat có rất nhiều người lạ. Bạn cảm thấy thật khó xử. Từ chối thì ngại với anh, mà đồng ý thì lại vi phạm nguyên tắc an toàn mà bố mẹ và thầy cô đã dặn. Đây chính là một thử thách về sự kiên định và lòng dũng cảm.
• Hành động của một người an toàn: Một nhà thám hiểm thông thái luôn biết ranh giới của mình. Bạn cần phải vừa lễ phép, vừa kiên quyết. Bạn có thể trả lời anh Tú: "Dạ, em cảm ơn anh Tú đã mời em. Nhưng bố mẹ em dặn là không được vào các nhóm trò chuyện có nhiều người lạ mà em không quen biết ạ. Em sợ bố mẹ la. Mong anh thông cảm cho em nhé." Lời từ chối này rất khéo léo vì: nó rất lễ phép ("dạ", "cảm ơn", "mong anh thông cảm"), nó nêu rõ lý do chính đáng (lời dặn của bố mẹ), và nó thể hiện bạn là một người con ngoan ngoãn.

+ Tình huống 3 (Long và quảng cáo quà tặng bất ngờ):

• Cảm nhận: Bạn là Long. Một quảng cáo sáng chói, hấp dẫn đột nhiên hiện ra, hứa hẹn sẽ cho bạn một món quà miễn phí. Thật là tò mò và cám dỗ! Chỉ cần một cú nhấp chuột thôi! Đây chính là hình ảnh "viên kẹo của người lạ" trên thế giới mạng.
• Hành động của một người cảnh giác: Một nhà thám hiểm thông thái biết rằng không có gì trên mạng là "miễn phí" một cách dễ dàng. Đây rất có thể là một cái bẫy. Đường link đó có thể chứa virus làm hỏng máy tính, hoặc là một trang web lừa đảo để đánh cắp thông tin tài khoản của bố mẹ. Hành động duy nhất và đúng đắn nhất là: TUYỆT ĐỐI KHÔNG BAO GIỜ BẤM VÀO. Bạn cần bình tĩnh di chuyển chuột đến dấu "X" để đóng cửa sổ quảng cáo đó lại. Nếu không thể đóng được, hãy gọi ngay người lớn đến giúp đỡ. Vượt qua được sự tò mò và cám dỗ này chính là bạn đã chiến thắng một thử thách lớn.

Phần II: Củng cố kiến thức và sáng tạo – Biến kiến thức thành của riêng mình

1. Phỏng vấn về những lưu ý khi giao tiếp trên mạng

- Trò chơi này là một cách học tập chủ động, biến mỗi chúng ta vừa thành "nhà báo" đi hỏi, vừa thành "chuyên gia" để trả lời.

- Trải nghiệm của bạn: Hãy tưởng tượng lớp học được xếp thành hai vòng tròn. Bạn mặt đối mặt với một người bạn. Khi vòng tròn bên ngoài di chuyển, bạn lại có một "khách mời" mới. Tốc độ nhanh của trò chơi buộc bạn phải suy nghĩ và trả lời ngay lập tức, giúp những kiến thức an toàn không còn nằm trên trang giấy nữa mà đã trở thành phản xạ trong đầu bạn. Bạn hỏi bạn, bạn trả lời, rồi lại đổi vai. Qua trò chơi, chúng ta cùng nhau củng cố và ghi nhớ kiến thức một cách thật vui vẻ và hiệu quả.

2. Làm Cẩm nang an toàn khi giao tiếp trên mạng

- Đây là dự án cuối cùng để chúng ta tốt nghiệp "khóa học an toàn mạng". Chúng ta sẽ cùng nhau tạo ra một "báu vật" tri thức, một cuốn cẩm nang nhỏ xinh nhưng chứa đựng những quy tắc vàng.

- Trải nghiệm của bạn – Trở thành nhà thiết kế: Cuốn cẩm nang này là sản phẩm sáng tạo của chính bạn. Nó dành cho bạn, cho các em nhỏ của bạn, cho bạn bè. Nó là sự đóng góp của bạn cho một thế giới mạng an toàn hơn.

+ Bạn sẽ thiết kế nó như thế nào? Nó sẽ có nhiều màu sắc rực rỡ chứ? Bạn sẽ vẽ những hình ảnh hoạt hình ngộ nghĩnh để minh họa cho từng quy tắc không?

+ Ví dụ:

• Với quy tắc "Không giao tiếp với người lạ", bạn có thể vẽ một màn hình máy tính có một tài khoản hình con mèo rất dễ thương, nhưng đằng sau màn hình lại là một con sói gian ác. Hình ảnh đó sẽ là một lời cảnh báo rất dễ nhớ.
• Với quy tắc "Đặt mật khẩu thông minh", bạn có thể vẽ một chiếc chìa khóa bên cạnh một ổ khóa phức tạp và ghi chú: "Mật khẩu nên có cả chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt!".
• Khi tự tay làm ra cuốn cẩm nang này, bạn sẽ ghi nhớ những quy tắc an toàn một cách sâu sắc nhất. Và cuốn cẩm nang đó sẽ là người bạn đồng hành, là "tấm khiên" bảo vệ bạn trong suốt hành trình khám phá thế giới mạng sau này.