Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu cách ứng xử với những tình huống giao tiếp khác nhau trong gia đình

1. TÌM HIỂU VỀ CÁCH ỨNG XỬ TRONG GIA ĐÌNH

a. Ứng xử phù hợp trong gia đình là gì?

- Ứng xử phù hợp trong gia đình là việc bạn biết cách sử dụng lời nói, hành động và thể hiện thái độ, cảm xúc một cách khéo léo, phù hợp với từng tình huống giao tiếp cụ thể (khi vui, khi buồn, khi có mâu thuẫn...), với vai vế và mối quan hệ giữa các thành viên. Mục đích là để duy trì sự hòa thuận, thể hiện tình yêu thương, sự tôn trọng và thấu hiểu lẫn nhau.

- Ví dụ: Khi em phạm lỗi, thay vì im lặng hoặc cãi lại, việc em lễ phép nhận lỗi và xin phép được giải thích chính là một cách ứng xử phù hợp.

b. Vì sao cần ứng xử phù hợp trong các tình huống giao tiếp gia đình?

- Cách chúng ta ứng xử trong những tình huống khác nhau sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến không khí và mối quan hệ trong gia đình.

+ Giúp duy trì sự hòa thuận, ấm áp: Ứng xử khéo léo giúp giải quyết các mâu thuẫn một cách nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương nhau và giữ gìn không khí vui vẻ, đầm ấm.

+ Tăng cường sự thấu hiểu và gắn kết: Khi biết cách đặt mình vào vị trí của người khác để chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, các thành viên sẽ càng hiểu và gắn bó với nhau hơn.

+ Thể hiện sự trưởng thành và tôn trọng: Cách bạn ứng xử cho thấy mức độ trưởng thành trong suy nghĩ và sự tôn trọng của bạn đối với ông bà, cha mẹ và anh chị em.

+ Là nền tảng cho giao tiếp hiệu quả: Biết cách ứng xử phù hợp giúp việc giao tiếp trở nên dễ dàng hơn, tránh được những hiểu lầm không đáng có.

- Ví dụ: Khi em trai làm vỡ lọ hoa, thay vì quát mắng (ứng xử chưa phù hợp), em có thể bình tĩnh hỏi han xem em có bị thương không và nhẹ nhàng nhắc nhở em lần sau cẩn thận hơn. Cách ứng xử này vừa giải quyết được vấn đề, vừa giữ được tình cảm anh em.

2. HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH ỨNG XỬ TRONG CÁC TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP GIA ĐÌNH

a. Tìm hiểu cách ứng xử phù hợp trong các tình huống giao tiếp khác nhau

Em hãy tìm hiểu và thảo luận về cách ứng xử phù hợp trong từng tình huống cụ thể được gợi ý trong sách giáo khoa:

- Khi vui vẻ:

+ Nên làm gì? Em nên chủ động hỏi về câu chuyện, việc làm đã mang lại niềm vui đó; thể hiện cảm xúc vui vẻ qua lời nói và biểu cảm; và nói lời chúc mừng, khích lệ.

+ Ví dụ: Khi thấy chị gái vui vì được điểm cao, em có thể nói: "Chúc mừng chị nhé! Chị giỏi quá!".

- Khi có chuyện buồn:

+ Nên làm gì? Em cần đặt bản thân vào vị trí của người thân để cảm thông và chia sẻ; hỏi thăm, động viên, an ủi một cách chân thành; và sẵn sàng giúp đỡ, sẻ chia nếu có thể.

+ Ví dụ: Khi thấy mẹ có vẻ mệt mỏi sau giờ làm, em có thể đến bên cạnh hỏi han: "Mẹ đi làm về mệt ạ? Mẹ nghỉ ngơi đi, để con phụ mẹ nấu cơm".

- Khi gặp vấn đề căng thẳng, khó khăn:

+ Nên làm gì? Quan trọng nhất là phải giữ bình tĩnh; cùng nhau tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục vấn đề; và không quên động viên, khích lệ nhau cùng vượt qua.

+ Ví dụ: Khi gia đình gặp khó khăn về tài chính, thay vì than vãn, em có thể cùng bố mẹ nghĩ cách chi tiêu tiết kiệm hơn.

- Khi có mâu thuẫn:

+ Nên làm gì? Cần lắng nghe ý kiến của nhau một cách tôn trọng; tìm cách hoà giải một cách khéo léo dựa trên sự thấu hiểu; và tuyệt đối không tranh cãi gay gắt làm tổn thương tình cảm.

+ Ví dụ: Khi em và anh trai tranh giành chiếc điều khiển ti vi, thay vì cãi nhau, em có thể đề nghị: "Hay là bây giờ em xem trước 30 phút, sau đó đến lượt anh xem nhé?".

b. Nêu những khó khăn thường gặp khi giao tiếp ứng xử trong gia đình

- Bên cạnh những lúc hòa thuận, trong giao tiếp gia đình cũng thường xảy ra những khó khăn. Em hãy thử suy nghĩ xem đó là những khó khăn nào?

- Gợi ý một số khó khăn thường gặp:

+ Khác biệt thế hệ: Ông bà, cha mẹ và con cái đôi khi có những suy nghĩ, quan điểm khác nhau dẫn đến khó thấu hiểu.

+ Thiếu thời gian chia sẻ: Cuộc sống bận rộn khiến các thành viên ít có thời gian trò chuyện, tâm sự cùng nhau.

+ Ngại bày tỏ cảm xúc: Một số người cảm thấy khó khăn trong việc nói ra lời yêu thương hoặc xin lỗi.

+ Cái tôi quá lớn: Đôi khi mọi người khăng khăng bảo vệ ý kiến của mình mà không chịu lắng nghe người khác.

- Việc nhận diện những khó khăn này giúp chúng ta ý thức hơn và tìm cách khắc phục để việc giao tiếp trong gia đình trở nên hiệu quả và ấm áp hơn.