Mùa xuân của tôi

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Vũ Bằng (1913 - 1984), sinh ra tại Hà Nội.

- Ông là nhà văn và nhà báo đã sáng tác từ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, có sở trường về truyện ngắn, tùy bút, bút kí.

- Sau năm 1954, ông vào Sài Gòn vừa viết văn, vừa làm báo vừa hoạt động cách mạng.

- Năm 2007, Vũ Bằng được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh ra đời

- Tác phẩm được viết trong hoàn cảnh đất nước bị chia cắt, tác giả sống ở vùng kiểm soát của Mĩ - Ngụy, xa cách quê hương đất Bắc. Nhà văn đã gửi gắm vào trong trang sách nỗi niềm thương nhớ da diết quê hương, gia đình và lòng mong mỏi đất nước hòa bình, thống nhất.

- Bài văn được trích từ thiên tùy bút Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt trong tập tùy bút Thương nhớ mười hai.

b. Bố cục 

- Phần 1: (Từ đầu đến “mê luyến tâm hồn”): Cảm nhận về quy luật tình cảm của con người với mùa xuân.

- Phần 2: (Tiếp đó đến “mở hội liên hoan”): Cảnh sắc, không khí mùa xuân Hà Nội.

- Phần 3: (Còn lại): Cảnh sắc và không khí màu xuân sau ngày rằm tháng Giêng.

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Cảm nhận về quy luật tình cảm của con người với mùa xuân

- Ai cũng chuộng mùa xuân.

- Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió.

- Ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con, ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng.

- Nghệ thuật: điệp ngữ.

- Giọng văn: nhẹ nhàng, say đắm.

-> Tình yêu mùa xuân là điều hiển nhiên, luôn tồn tại trong sâu thẳm trái tim mỗi người, đấy là một quy luật.

2. Cảnh sắc và không khí mùa xuân Hà Nội

- Thời tiết: mưa riêu riêu, gió lành lạnh từ mùa đông còn vương lại, nhưng lại có cái ấm áp, nồng nàn của khí xuân, hơi xuân ngập tràn trời đất và thấm vào lòng người.

- Âm thanh:

+ Tiếng nhạn kêu trong đêm.

+ Tiếng trống vọng chèo từ xa.

+ Câu hát ân tình của cô gái đẹp.

- Không khí mùa xuân còn được hiện lên trong khung cảnh gia đình: bàn thờ, đèn nên, nhang trầm và tình cảm gia đình yêu thương, gắn bó.

- Nghệ thuật: sử dụng hình ảnh so sánh mới mẻ, sinh động, hấp dẫn diễn tả sức sống của mùa xuân.

- Mùa xuân khơi dậy sức sống trong thiên nhiên và con người.

- Giọng điệu vừa sôi nổi, vừa thiết tha của tác giả đã góp phần quan trọng tạo nên sức truyền cảm của đoạn văn.

-> Mùa xuân đã khơi dậy sức sống cho muôn vật, muôn loài và cho cả con người. Mùa xuân đất Bắc có những nét đặc trưng riêng mà không nơi nào có được. Tất cả được thể hiện trong tình yêu và nỗi niềm thương nhớ mùa xuân đất Bắc của tác giả.

3. Cảnh sắc và không khí mùa xuân đất Bắc sau ngày rằm tháng Giêng

- Đoạn này tác giả tập trung miêu tả nét riêng của đất trời, thiên nhiên và không khí mùa xuân trong thời điểm từ sau ngày rằm tháng giêng âm lịch. Ở đây đã bộc lộ sự quan sát và cảm nhận  rất tinh tế, nhạy cảm của tác giả trong từng chi tiết ngoại cảnh:

+ Tết hết mà chưa hết hẳn, đào phai mà nhụy vẫn còn phong.

+ Có không mướt xanh nhưng nức một mùi hương man mác.

+ Trời đã hết nồm, mưa xuân thay thế cho mưa phùn.

+ Con người trở về với bữa cơm gia đình giản dị.

+ Các trò vui ngày Tết cũng tạm thời kết thúc.

-> Thấy được tác giả là người không chỉ am hiểu kĩ càng mà còn rất yêu thiên nhiên, trân trọng sự sống và biết tận hưởng những vẻ đẹp của cuộc sống.

- Ngòi bút của tác giả đặc biệt tinh tế khi miêu tả cảnh sắc và không khí mùa xuân từ sau ngày rằm tháng giêng. Tác giả đã phát hiện và miêu tả sự thay đổi, chuyển biến của màu sắc và không khí bầu trời, mặt đất, cây cỏ trong một khoảng thời gian ngắn ngủi từ đầu tháng qua rằm tháng giêng.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Trình bày nội dung văn bản theo dòng cảm xúc lôi cuốn, say mê.

- Lựa chọn từ ngữ, câu văn linh hoạt, biểu cảm, giàu hình ảnh.

- Có nhiều so sánh, liên tưởng độc đáo, giàu chất thơ.

2. Nội dung

Cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuân Hà Nội và miền Bắc được cảm nhận, tái hiện trong nỗi nhớ thương da diết của một người xa quê. Bài tùy bút đã biểu lộ chân thực và cụ thể tình quê hương, đất nước, lòng yêu cuộc sống và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, ngòi bút tài hoa của tác giả.