Hoạt động 6: Quyết định chọn nghề, chọn ngành học, chọn trường của bản thân

1. TÌM HIỂU VỀ QUYẾT ĐỊNH CUỐI CÙNG VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG

a. Quyết định chọn nghề và Các yếu tố ảnh hưởng là gì?

- Ra quyết định chọn nghề, chọn ngành học, chọn trường là bước "chốt hạ" cuối cùng, mang tính hành động, sau khi đã trải qua 9 chủ đề trước (tự nhận thức, tìm hiểu xu hướng, rèn luyện, chuẩn bị tâm lí...). Đây là lúc bạn phải đưa ra một lựa chọn cụ thể.

- Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định là những nguồn thông tin đầu vào mà bạn cần "tham khảo" để củng cố quyết định của mình.

+ Yếu tố bên trong (bản thân): "Mức độ phù hợp" về phẩm chất, năng lực (Chủ đề 9).

+ Yếu tố bên ngoài (tham khảo): "Ý kiến của gia đình, thầy cô, bạn bè, chuyên gia".

- Những khó khăn, thách thức là các "rào cản" cuối cùng em có thể gặp phải khi ra quyết định, ví dụ: "mâu thuẫn với gia đình", "năng lực chưa phù hợp", hoặc "khó khăn khi xử lí thông tin" (đã học ở Hoạt động 4).

b. Vì sao cần "tham khảo ý kiến" và "xác định khó khăn" trước khi ra quyết định?

- Đây là bước cuối cùng, quan trọng nhất, nó tổng kết lại toàn bộ 9 chủ đề trước đó.

+ Giúp rèn luyện tư duy phản biện (Ra quyết định dựa trên dữ liệu): Kỹ năng này giúp em không "quyết định" một mình. Em sẽ học được cách "tham khảo ý kiến" của "chuyên gia" và "gia đình" để làm giàu thêm thông tin, giúp quyết định của em trở nên chính xác và ít hối tiếc hơn.

+ Giúp xây dựng quan điểm cá nhân vững vàng (Bản lĩnh và sự khiêm tốn): Nó giúp em cân bằng. Em "bản lĩnh" (Hoạt động 3) giữ vững lập trường của mình, nhưng em cũng "khiêm tốn" (cầu thị - Chủ đề 9) để "tham khảo ý kiến". Em cũng "xác định khó khăn" (như 'mâu thuẫn với gia đình') để chuẩn bị "kế hoạch" (như bạn Hương ở Hoạt động 3) để thuyết phục.

+ Giúp định hướng hành vi đúng đắn (Cam kết hành động): Khi em đã "ra quyết định", bước tiếp theo (bước 4) là "xác định biện pháp học tập, rèn luyện". Quyết định này chính là "mục tiêu" (Hoạt động 5) để em bắt đầu hành động.

- Ví dụ: Em "quyết định" chọn nghề Bác sĩ. Em "tham khảo" ý kiến gia đình (ủng hộ), chuyên gia (nghề này rất vất vả). Em "xác định khó khăn" (sức học của mình chưa đủ). Em "ra quyết định" cuối cùng và "xác định biện pháp" là phải nỗ lực học tập gấp đôi.

2. HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN VỀ CÁC YẾU TỐ VÀ RA QUYẾT ĐỊNH

1. Thể hiện lập trường, quan điểm của bản thân/nhóm đối với các yếu tố ảnh hưởng.

Bây giờ, chúng ta sẽ cùng phân tích và thể hiện lập trường về các yếu tố khi ra quyết định:

* Yếu tố 1: "Tham khảo ý kiến của gia đình, thầy cô, bạn bè, chuyên gia."

Phân tích (Lập trường: Rất cần thiết, nhưng mang tính 'tham khảo').

- Phân tích yếu tố: Đây là các nguồn thông tin "xử lí" (Hoạt động 4) quan trọng. Gia đình cho ta sự hỗ trợ, thầy cô cho ta góc nhìn sư phạm, chuyên gia cho ta góc nhìn ngành.

- Đề xuất lập trường phù hợp: "Theo em, lập trường của chúng ta là nên và bắt buộc phải tham khảo, nhưng phải với 'tư duy phản biện' (Hoạt động 4). Em sẽ 'tham khảo' để thu thập thông tin, nhưng không để họ 'quyết định' thay mình. Quyết định cuối cùng phải dựa trên sự 'phù hợp' (Chủ đề 9) của chính bản thân em."

* Yếu tố 2: "Xác định những khó khăn, thách thức" (Mâu thuẫn gia đình, Năng lực chưa phù hợp...).

Phân tích (Lập trường: Đây là bước 'quản lý rủi ro' cho quyết định).

- Phân tích yếu tố: Đây là bước "chuẩn bị tâm lí" (Hoạt động 1) và "nhận diện điểm yếu" (Hoạt động 5) cuối cùng.

- Đề xuất lập trường phù hợp: "Em đồng ý rằng đây là bước không thể bỏ qua. Lập trường của em là: 'quyết định' một nghề mà không 'xác định khó khăn' là một quyết định thiếu 'tâm thế sẵn sàng' (Hoạt động 2).

+ Nếu 'khó khăn' là 'mâu thuẫn gia đình', em phải chuẩn bị 'biện pháp' thuyết phục (như bạn Hương ở Hoạt động 3).

+ Nếu 'khó khăn' là 'năng lực chưa phù hợp', em phải 'xác định biện pháp rèn luyện' (bước 4)."

* Yếu tố 3 & 4: "Ra quyết định" và "Xác định biện pháp học tập, rèn luyện".

- Phân tích (Lập trường: Quyết định phải đi liền với hành động).

- Đề xuất lập trường phù hợp: "Em tin rằng đây là hai bước quan trọng nhất. 'Ra quyết định' (bước 3) là 'vạch đích' của 9 chủ đề trước. Nhưng 'Xác định biện pháp rèn luyện' (bước 4) mới là 'vạch xuất phát' của hành trình tương lai (liên kết với Hoạt động 6, Chủ đề 9). Lập trường của em là: Quyết định mà không có kế hoạch rèn luyện thì chỉ là lời nói suông."

2. Chia sẻ bài học kinh nghiệm cuối cùng về toàn bộ chủ đề.

- Sau khi đã hoàn thành tất cả các hoạt động, bây giờ là lúc em tự rút ra những bài học cuối cùng. Em có thể suy nghĩ dựa trên các câu hỏi sau:

+ Em đã học được gì về mối liên hệ giữa "Bản lĩnh" (Hoạt động 3) và "Quyết định" (Hoạt động 6)?

+ "Những khó khăn" có vai trò gì trong việc ra quyết định của em?

+ Em rút ra bài học gì sau khi hoàn thành toàn bộ 10 chủ đề?

- Ví dụ về bài học kinh nghiệm em có thể chia sẻ: "Qua tìm hiểu, bài học kinh nghiệm lớn nhất đối với em là quyết định chọn nghề là của em, và trách nhiệm cũng là của em. Em sẽ 'tham khảo' ý kiến, nhưng em sẽ không đổ lỗi cho ai nếu lựa chọn đó gặp 'khó khăn'. Em sẽ dùng 'bản lĩnh' (Hoạt động 3) để bảo vệ quyết định của mình. Bài học cuối cùng em rút ra từ cả 10 chủ đề là: Định hướng nghề nghiệp là một hành trình khoa học, liên tục và đòi hỏi sự chủ động. Nó đi từ 'Hiểu mình' (Chủ đề 9), 'Hiểu nghề' (Chủ đề 8), đến 'Chuẩn bị tâm lí' (Chủ đề 10) và cuối cùng là 'Ra quyết định' (Hoạt động 6) kèm theo một 'Kế hoạch rèn luyện' (Hoạt động 6, Chủ đề 9) cụ thể."