Hoạt động 4: Thể hiện lập trường, quan điểm phù hợp khi phân tích dư luận xã hội về quan hệ bạn bè trên mạng xã hội

1. TÌM HIỂU VỀ LẬP TRƯỜNG, QUAN ĐIỂM TRƯỚC DƯ LUẬN XÃ HỘI

a. Dư luận xã hội và Lập trường, quan điểm là gì?

- Dư luận xã hội là tập hợp các ý kiến, thái độ, niềm tin của nhiều người trong xã hội trước một vấn đề, sự kiện hay hiện tượng nào đó. Dư luận xã hội có thể đúng, có thể sai, có thể đa chiều và thường có sức ảnh hưởng, tác động lớn đến suy nghĩ của cá nhân, đặc biệt là trên không gian mạng. 

+ Ví dụ: Các ý kiến trái chiều trên mạng về một bộ phim mới ra mắt, hoặc các quan điểm về việc "quan hệ bạn bè trên mạng là ảo" chính là dư luận xã hội.

- Thể hiện lập trường, quan điểm là việc em bày tỏ thái độ, ý kiến cá nhân của mình một cách rõ ràng sau khi đã có sự phân tích và suy nghĩ thấu đáo về một vấn đề, chứ không phải là một phản ứng cảm tính nhất thời.

b. Vì sao cần thể hiện lập trường phù hợp trước dư luận xã hội?

- Trong thời đại bùng nổ thông tin và mạng xã hội, chúng ta mỗi ngày đều tiếp xúc với vô số luồng dư luận. Việc rèn luyện kỹ năng này là vô cùng quan trọng đối với học sinh lớp 12:

+ Giúp rèn luyện tư duy phản biện: Kỹ năng này giúp em không bị đám đông dắt mũi hay tin tưởng một cách mù quáng vào bất kỳ luồng thông tin nào. Em sẽ học được cách dừng lại, phân tích và đánh giá thông tin trước khi hình thành quan điểm riêng. 

+ Giúp xây dựng quan điểm cá nhân vững vàng: Giúp em hiểu rõ mình tin vào điều gì, từ đó trở nên tự tin và có chính kiến hơn.

+ Giúp định hướng hành vi đúng đắn: Khi em có lập trường đúng đắn, em sẽ biết cách ứng xử và xây dựng các mối quan hệ (cả trên mạng và ngoài đời) một cách lành mạnh, an toàn và ý nghĩa hơn.

- Ví dụ: Khi đối mặt với dư luận cho rằng "tình bạn trên mạng là ảo", nếu không có lập trường, em có thể sẽ hoài nghi và phớt lờ những người bạn trực tuyến tốt. Ngược lại, nếu quá tin tưởng, em có thể dễ dàng bị lừa gạt. Việc có lập trường phù hợp giúp em cân bằng, vừa trân trọng tình bạn thật, vừa cảnh giác với những rủi ro.

2. HƯỚNG DẪN THỂ HIỆN LẬP TRƯỜNG VÀ CHIA SẺ BÀI HỌC

1. Thể hiện lập trường, quan điểm của bản thân/của nhóm đối với một số dư luận xã hội về quan hệ bạn bè trên mạng xã hội.

Bây giờ, chúng ta sẽ cùng nhau phân tích và thể hiện lập trường về hai luồng dư luận phổ biến sau đây:

- Dư luận 1: "Mạng xã hội là ảo nên quan hệ bạn bè trên mạng xã hội cũng chỉ là ảo."

+ Phân tích (Lập trường không hoàn toàn đồng ý):

• Mặt đúng của dư luận: Cần phải thừa nhận rằng mạng xã hội tiềm ẩn nhiều rủi ro, nơi mọi người có thể che giấu danh tính thật, dễ dàng nói dối hoặc xây dựng những hình ảnh không có thật. Vì vậy, một số mối quan hệ "bạn bè" trên mạng thực sự chỉ là ảo, hời hợt, thậm chí là lừa đảo.
• Mặt chưa đúng của dư luận: Tuy nhiên, không thể đánh đồng tất cả. Mạng xã hội cũng chỉ là một công cụ, một môi trường. Bản chất của tình bạn (ảo hay thật) nằm ở con người và cách họ đối xử với nhau (sự chân thành, thấu hiểu, giúp đỡ...).

+ Đề xuất lập trường phù hợp: "Theo em, lập trường này là phiến diện (một chiều). Mạng xã hội là một môi trường, còn tình bạn là một mối quan hệ. Tình bạn đó ảo hay thật là do chính những người trong cuộc quyết định. Nếu hai người bạn, dù quen nhau qua mạng, nhưng luôn chia sẻ chân thành, giúp đỡ nhau trong học tập, động viên nhau lúc khó khăn, thì đó là một tình bạn thật sự và đáng trân quý. Ngược lại, ngay cả bạn bè ngoài đời thực mà đối xử với nhau không chân thành thì cũng chỉ là một mối quan hệ 'ảo'."

- Dư luận 2: "Mạng xã hội giúp chúng ta mở rộng được quan hệ bạn bè, kết thân được với nhiều người từ khắp nơi trên thế giới."

+ Phân tích (Lập trường đồng ý, nhưng có điều kiện):

• Mặt đúng của dư luận: Đây là một lợi ích không thể phủ nhận của mạng xã hội. Nó phá vỡ mọi khoảng cách về địa lý, giúp chúng ta dễ dàng tìm thấy những người có cùng sở thích (thông qua các hội nhóm, diễn đàn), từ đó mở rộng vòng bạn bè và học hỏi được nhiều điều từ các nền văn hóa khác nhau. 
• Mặt cần cẩn trọng: Cần phân biệt rõ giữa "số lượng" bạn bè (số người trong danh sách) và "chất lượng" tình bạn (sự kết thân sâu sắc). Việc có nhiều bạn bè trên mạng không đồng nghĩa với việc có nhiều tình bạn thật sự, và cũng tiềm ẩn nguy cơ gặp người xấu.

+ Đề xuất lập trường phù hợp: "Em đồng ý với quan điểm này. Mạng xã hội là một công cụ tuyệt vời để mở rộng các mối quan hệ. Tuy nhiên, chúng ta cần thông thái và chủ động trong việc này. Em sẽ sử dụng mạng xã hội để kết nối với những người bạn có cùng chí hướng, sở thích lành mạnh, nhưng em cũng sẽ luôn cẩn trọng, giữ gìn thông tin cá nhân và không cả tin vào những mối quan hệ chưa được kiểm chứng. Điều quan trọng là phải biết chuyển hóa từ số lượng sang chất lượng, tìm kiếm những tình bạn thật sự ý nghĩa trong số những người chúng ta quen biết qua mạng."

2. Chia sẻ bài học kinh nghiệm đối với bản thân em về các mối quan hệ bạn bè trên mạng xã hội.

- Sau khi đã phân tích các luồng dư luận, bây giờ là lúc em tự rút ra những bài học cho chính mình. Em có thể suy nghĩ dựa trên các câu hỏi sau:

+ Em đã học được điều gì về cách chọn bạn và giữ gìn tình bạn trên mạng xã hội?

+ Ranh giới giữa "chia sẻ cởi mở" và "tự bảo vệ bản thân" trên mạng là gì?

+ Em sẽ thay đổi điều gì trong cách em sử dụng mạng xã hội để xây dựng tình bạn sau bài học này?

- Ví dụ về bài học kinh nghiệm em có thể chia sẻ: "Qua tìm hiểu, bài học kinh nghiệm lớn nhất đối với em là phải luôn chân thành nhưng không cả tin. Em nhận ra rằng, dù là ngoài đời hay trên mạng, một tình bạn thật sự đều cần thời gian để xây dựng, sự tôn trọng và thấu hiểu lẫn nhau. Em sẽ cởi mở để kết bạn mới, nhưng cũng sẽ luôn tỉnh táo để bảo vệ thông tin cá nhân và không bao giờ chia sẻ những chuyện quá riêng tư hoặc gửi hình ảnh nhạy cảm cho bất kỳ ai, ngay cả đó là bạn bè quen qua mạng. Em sẽ tập trung vào 'chất lượng' thay vì 'số lượng' bạn bè trên mạng xã hội."