Hoạt động 4: Đề xuất và thực hiện các giải pháp tích cực, sáng tạo trong việc bảo tồn cảnh quan thiên nhiên

1. TÌM HIỂU VỀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP TÍCH CỰC, SÁNG TẠO

a. Thực trạng tiêu cực và Giải pháp tích cực, sáng tạo là gì?

- Thực trạng tiêu cực là các vấn đề, hiện tượng xấu đang diễn ra tại cảnh quan thiên nhiên, gây tổn hại đến vẻ đẹp, giá trị sinh thái và sự bền vững của nó.

+ Ví dụ: "Hồ X bị lấn chiếm, nước bị ô nhiễm" và "Bãi biển Y có nước biển ô nhiễm, nhiều rác thải" chính là các thực trạng tiêu cực.

- Giải pháp tích cực, sáng tạo là những cách thức giải quyết vấn đề không chỉ dừng lại ở việc "cấm đoán" hay "khắc phục" triệu chứng, mà còn là những ý tưởng mới mẻ, có khả năng thu hút cộng đồng tham gia, biến rủi ro thành cơ hội, hoặc giải quyết tận gốc vấn đề một cách thông minh và bền vững.

+ Ví dụ: Thay vì chỉ "cấm xả rác" (giải pháp thông thường), một giải pháp "sáng tạo" là tổ chức "đổi rác nhựa lấy cây xanh", hoặc biến rác thải thành các tác phẩm nghệ thuật (như Bài 3 đã gợi ý).

b. Vì sao cần đề xuất các giải pháp tích cực, sáng tạo?

- Đây là bước cuối cùng và quan trọng nhất, biến toàn bộ quá trình "tìm hiểu" (HĐ 1, 2) và "đánh giá" (HĐ 3) thành hành động thực tế:

+ Giúp rèn luyện tư duy phản biện (Tư duy giải quyết vấn đề): Kỹ năng này giúp em không chỉ dừng lại ở việc "phát hiện" và "phê phán" vấn đề (như ở HĐ 3). Nó thách thức em phải suy nghĩ "Làm thế nào để sửa chữa nó?" và "Làm thế nào để làm tốt hơn?".

+ Giúp xây dựng quan điểm cá nhân vững vàng (Tính chủ động): Giúp em hiểu rõ mình có vai trò "chủ thể" trong việc bảo vệ cảnh quan. Thay vì thụ động chờ đợi "người lớn" hay "chính quyền" giải quyết, em có thể chủ động "đề xuất" và "thực hiện" giải pháp của riêng mình.

+ Giúp định hướng hành vi đúng đắn (Từ nhận thức đến hành động): Đây là mục tiêu cuối cùng của giáo dục. Khi em có giải pháp, em sẽ biết mình cần "thực hiện" (mục 3) và "chia sẻ kết quả" (mục 4) như thế nào.

- Ví dụ: Khi đối mặt với "Hồ X ô nhiễm" (Trường hợp 1), nếu không có tư duy "sáng tạo", em có thể chỉ đề xuất "kêu gọi chính quyền nạo vét". Nhưng với tư duy "tích cực, sáng tạo", em sẽ nghĩ đến các giải pháp như: "Thay đổi sinh kế cho người ven hồ", "Biến chính người dân ven hồ thành các đại sứ du lịch hồ"...

2. HƯỚNG DẪN ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP CHO CÁC TÌNH HUỐNG CỤ THỂ

1. Thể hiện lập trường, quan điểm (đề xuất giải pháp) của bản thân/nhóm đối với các trường hợp cụ thể.

Bây giờ, chúng ta sẽ cùng phân tích và đề xuất giải pháp sáng tạo cho hai trường hợp "thực trạng tiêu cực" sau:

* Trường hợp 1: Hồ X (lá phổi xanh) bị lấn chiếm và ô nhiễm nặng do rác thải, nước thải sinh hoạt từ các hộ dân và cơ sở dịch vụ ven hồ.

- Phân tích (Lập trường: Vấn đề nằm ở ý thức và sinh kế):

+ Thực trạng: Ô nhiễm kép (rác + nước thải) và lấn chiếm (mất diện tích).

+ Nguyên nhân: Ý thức của các hộ dân/cơ sở dịch vụ (coi hồ là "bãi rác") và có thể do việc "lấn chiếm" mang lại lợi ích kinh tế cho họ.

+ Đề xuất lập trường (Giải pháp): "Lập trường của em là không thể giải quyết vấn đề nếu chỉ xử lý phần ngọn (nước ô nhiễm). Phải giải quyết gốc rễ là ý thức và lợi ích của các hộ dân ven hồ.

- Giải pháp tích cực, sáng tạo đề xuất: Tổ chức dự án "Hồ X: Từ 'mặt lưng' thành 'mặt tiền'".

+ Sáng tạo (Thay đổi tư duy): Tuyên truyền (HĐ 2) để người dân thấy hồ là "mặt tiền" (view đẹp, không khí trong lành) chứ không phải "mặt lưng" (để vứt rác).

+ Tích cực (Tạo lợi ích): Phát động cuộc thi "Ban công/Góc kinh doanh xanh nhất ven hồ". Trao thưởng cho các hộ/cơ sở giữ gìn vệ sinh chung, trang trí đẹp. 3. Kỹ thuật: Phối hợp đề xuất chính quyền có giải pháp xử lý nước thải tập trung và cắm mốc giới chống lấn chiếm."

* Trường hợp 2: Bãi biển Y (hoang sơ, đẹp) bị ô nhiễm do nước thải chưa xử lý từ một khu xả thải gần đó và rác thải chưa được thu dọn.

- Phân tích (Lập trường: Vấn đề kép từ nguồn thải và quản lý):

+ Thực trạng: Nước ô nhiễm (mất an toàn), rác thải (mất mỹ quan).

+ Nguyên nhân: Có hai nguồn: (1) "Khu xả thải" (nguồn cố định) và (2) "Rác thải" (do du khách hoặc sóng đánh vào, nhưng chưa được thu dọn - yếu tố quản lý).

+ Đề xuất lập trường (Giải pháp): "Lập trường của em là phải hành động song song cả hai nguồn gây ô nhiễm. Đặc biệt, vấn đề 'nước thải chưa xử lý' là nguy hiểm và cấp bách hơn.

- Giải pháp tích cực, sáng tạo đề xuất: Tổ chức chiến dịch "Trả lại vẻ hoang sơ cho Bãi Y".

+ Tích cực (Giải quyết rác): Tổ chức các buổi "Nhặt rác cuối tuần" (Thực hiện HĐ 4.3). Nhưng để "sáng tạo", chúng ta dùng chính rác thải đó (chai nhựa, lưới...) để làm các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt , đặt ngay tại lối vào bãi biển để "tuyên truyền" trực quan.

+ Phản biện (Giải quyết nguồn thải): Dùng kết quả "đánh giá" (HĐ 3) - tức là hình ảnh, video về việc bãi biển bị ô nhiễm do "khu xả thải" - để làm bằng chứng, viết kiến nghị (chung tay) gửi đến cơ quan chức năng, yêu cầu họ xử lý triệt để nguồn thải này."

2. Chia sẻ bài học kinh nghiệm đối với bản thân em về việc đề xuất và thực hiện giải pháp.

- Sau khi đã phân tích các trường hợp, bây giờ là lúc em tự rút ra những bài học cho chính mình. Em có thể suy nghĩ dựa trên các câu hỏi sau:

+ Em đã học được gì về mối liên hệ giữa "Đánh giá thực trạng" (HĐ 3) và "Đề xuất giải pháp" (HĐ 4)?

+ Theo em, yếu tố "sáng tạo" và "tích cực" có vai trò gì trong việc thu hút người khác tham gia giải pháp của mình?

+ Bản thân em sẽ làm gì (mục 3 - thực hiện) sau khi đã đề xuất giải pháp?

- Ví dụ về bài học kinh nghiệm em có thể chia sẻ: "Qua tìm hiểu, bài học kinh nghiệm lớn nhất đối với em là phải hiểu đúng vấn đề (HĐ 3) thì mới có giải pháp đúng (HĐ 4). Cả hai trường hợp trên đều cho thấy, nếu không phân tích 'nguyên nhân' (dân cư, khu xả thải), thì các giải pháp hời hợt (như dọn rác) sẽ không bao giờ giải quyết được tận gốc. Bài học thứ hai là sự sáng tạo giúp biến điều tiêu cực thành tích cực. Thay vì chỉ phê phán, các giải pháp 'sáng tạo' (như thi ban công đẹp, làm nghệ thuật từ rác) khiến người ta hứng thú và muốn 'chung tay'. Sau khi đề xuất, em sẽ không chờ đợi, mà sẽ thực hiện ngay những gì trong khả năng của mình, như bắt đầu từ việc làm một poster 'sáng tạo' để tuyên truyền cho các bạn trong lớp về Hồ X hoặc Bãi Y."