Nội dung lý thuyết
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có [...].
(Hoài Thanh)
Trả lời:
(1) những tình cảm ta không có.
(2) những tình cảm ta sẵn có.
Trả lời:
- Cả hai cụm này có danh từ trung tâm là tình cảm.
- Định ngữ chỉ lượng đứng trước trung tâm là những.
- Định ngữ đứng sau trung tâm là các chủ - vị.
+ ta // không có.
+ ta // sẵn có.
Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ - vị (cụm C - V), làm thành phần của câu hoặc cụm từ để mở rộng câu.
a) Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
(Bùi Đức Ái)
b) Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
(Hồ Chí Minh)
c) Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
(Thạch Lam)
d) Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
(Đặng Thai Mai)
Trả lời:
Bằng cách đặt các câu hỏi ta sẽ thấy các cụm chủ - vị đóng vai trò trong câu.
a) Điều gì khiến cho nhân vật “Tôi” vui mừng và vững tâm?
-> Chị Ba đến (vai trò chủ ngữ trong câu).
b) Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta thế nào?
-> Tinh thần rất hăng hái (vai trò vị ngữ).
c) Chúng ta có thể nói gì?
-> Trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen (vai trò bổ ngữ).
d) Nói cho đúng thì phẩm giá của liếng Việt chỉ mới thực sự được xác định và bảo đảm từ ngày nào?
-> (Từ ngày) Cách mạng tháng 8 thành công (vai trò định ngữ).
Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C - V.