Đức tính giản dị của Bác Hồ

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Phạm Văn Đồng (1906 - 2000), là nhà cách mạng nổi tiếng và nhà văn lớn, quê ở xã Đức Tân, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.

- Ông tham gia cách mạng từ năm 1925, đã giữ nhiều cương vị quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Ông là học trò và là người cộng sự gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

- Phạm Văn Đồng có nhiều công trình, bài nói và viết về văn hóa, văn nghệ, về Chủ tịch Hồ Chí Minh và các danh nhân văn hóa của dân tộc.

- Đặc điểm sáng tác: Những tác phẩm của Phạm Văn Đồng lôi cuốn người đọc bằng tư tưởng sâu sắc và giản dị, tình cảm sôi nổi, lời văn trong sáng, hấp dẫn.

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh ra đời, xuất xứ

Bài Đức tính giản dị của Bác Hồ (tên bài do người biên soạn sách đặt) trích từ bài Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại - diễn văn trong lễ kỉ niệm 80 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (1970).

b. Bố cục 

- Phần 1: (Từ đầu đến “trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp”): Nhận định chung về đức tính giản dị của Bác.

- Phần 2: (Còn lại): Những biểu hiện đức tính giản dị của Bác.

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Nhận định chung về đức tính giản dị của Bác Hồ

- “Sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị và đời sống bình thường của Bác” - luận điểm của văn bản.

- Đời sống cách mạng to lớn và đời sống hàng ngày giản dị hằng ngày: Trong sáng, thanh bạch tuyệt đẹp.

- Thể hiện niềm tin của tác giả vào nhận định của mình và sự ngợi ca đối với Bác.

2. Những biểu hiện của đức tính giản dị của Bác Hồ

- Giản dị trong lối sống.

- Giản dị trong tác phong sinh hoạt:

+ Bữa cơm của Bác: Bữa ăn vài ba món, lúc ăn không để rơi vãi, ăn xong bao giờ bát cũng sạch, thức ăn được xếp tươm tất. Ăn uống đạm bạc, ngoài ra Bác còn thể hiện sự quý trọng kết quả sản xuất của con người, kính trọng người phục vụ.

+ Cái nhà sàn nơi Bác ở: Nhà sàn chỉ vài ba phòng, lộng gió và ánh sáng, phảng phất hương hoa vườn. Nơi ở của Bác đơn sơ, thanh bạch, tao nhã.

- Giản dị trong quan hệ với mọi người:

+ Viết thư cho một đồng chí.

+ Nói chuyện với các cháu miền Nam.

+ Đi thăm nhà tập thể của công nhân từ nơi làm việc đến phòng ngủ, nhà ăn.

+ Việc gì tự làm được thì không cần người khác giúp.

+ Đặt tên cho người phục vụ: Trường, Kì, Kháng, Chiến, Nhất, Định, Thắng, Lợi.

- Giản dị trong cách nói và viết.

+ Những câu nói của Bác: Không có gì quý hơn độc lập tự do; Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí ấy không bao giờ thay đổi. 

-> Đó là những câu nói nổi tiếng, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thuộc. Mọi người dân đều biết, đều thuộc và hiểu câu nói này.

+ Đó là những chân lí giản dị mà sâu sắc đó lúc thâm nhập vào quả tim và bộ óc của hàng triệu con người đang chờ đợi nó, thì đó là sức mạnh vô địch, đó là chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

-> Đề cao sức mạnh phi thường của lối nói giản dị mà sâu sắc của Bác, đó là sức mạnh khơi dậy lòng yêu nước, ý chí cách mạng trong quần chúng nhân dân .

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Luận điểm ngắn gọn, rõ ràng.

- Hệ thống luận cứ đầy đủ, xác đáng, chặt chẽ.

- Dẫn chứng cụ thể, phong phú, chính xác, giàu sức thuyết phục.

- Bình luận sâu sắc, chưa đựng tình cảm của người viết.

2. Nội dung

Giản dị là đức tính nổi bật ở Bác Hồ: giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong lời nói và bài viết. Ở Bác, sự giản dị hào hợp với đời sống tinh thần phong phú, với tu tưởng và tình cảm cao đẹp.