1 – Amin

a)   Khái quát chung

* Amin no, đơn chức: C_nH_2n+3N; no, 2 chức: C_nH_2n+2N, no, 3chức: C_nH_2n+1N

*) Amin bậc 1: RNH₂: CH₃NH₂ (metyl amin); C₂H₅NH₂ (etyl amin); CH₂=CHNH₂ (vinyl amin); CH₂=CH-CH₂NH₂  (anlyl amin) C₆H₅NH₂ (alinin);

*) Amin bậc 2: R₁NHR₂: CH₃NHCH₃; CH₃NHC₂H₅;

*) Amin bậc 3: R₁R₂R₃N: R₁, R₂, R₃: là các gốc hiđrocacbon giống nhau hoặc khác nhau, no hoặc không no hoặc thơm.

*     CH₃NH₂; (CH₃)₂NH; (CH₃)₃N và C₂H₅NH₂ là những chất khí, mùi khai, khó  chịu, dễ tan trong nước. Các amin đồng đẳng cao hơn là những chất lỏng hoặc rắn, độ tan trong nước giảm dần theo chiều tăng của phân tử khối.

b)   Tính chất hóa học

*   Thể hiện tính bazơ:

+ Lực bazơ: C_nH_2n+1NH₂ (làm quì tím đổi màu xanh, phenolphtalein chuyển màu hồng) > H-NH₂ > C₆H₅NH₂ (do C₆H₅^- hút e, làm giảm mật độ e ở nguyên tử N do đó làm giảm lực bazơ).

 Alinin và các amin thơm khác không tan trong nước. Dung dịch của chúng không làm đổi màu quì tím và phenolphtalein.

 + P.ứ với HCl: RNH₂ + HCl \(\rightarrow\) RNH₃Cl; C₆H₅NH₂ + HCl \(\rightarrow\) C₆H₅NH₃Cl

 *   P.ứ với axit HNO₂ (axit nitrơ): (amin bậc 1 p.ứ với HNO₂ ở t⁰ thường cho ancol hoặc phenol, giải phóng khí N₂):

C₂H₅NH₂ + HONO \(\rightarrow\) C₂H₅OH + N₂ + H₂O

Alinin và amin thơm bậc 1 p.ứ với HNO₂ ở t⁰ thấp (0 – 50C) \(\rightarrow\) muối điazoni: C₆H₅NH₂ + HNO₂ + HCl \(\rightarrow\)C₆H₅N₂Cl + 2H₂O

 *   P.ứ ankyl hóa:

Khi cho amin bậc 1 hoặc bậc 2 tác dụng với ankyl halogenua, nguyên tử H của nhóm amin có thể bị thay thế bởi gốc ankyl.

C₂H₅NH₂ + CH₃I\(\rightarrow\) C₂H₅NHCH₃ + HI

*   P.ứ thế ở nhân thơm của anilin: (làm mất màu dd brôm): 

C₆H₅NH₂ + dd 3Br₂ \(\rightarrow\) C₆H₂Br₃NH_2^¯ (trắng) + 3HBr

*   P.ứ đốt cháy amin:

C_xH_yN_z + O₂ \(\rightarrow\) xCO₂ + z/2N₂ +  y/2H₂O.

*   Điều chế:

+ NH₃ \(\xrightarrow[-HI]{CH_3I}\) CH₃NH₂ \(\xrightarrow[-HI]{+CH_3I}\) (CH₃)₂NH\(\xrightarrow[-HI]{+CH_2I}\) (CH₃)₃N

+ C₆H₅NO₂ +6H \(\xrightarrow[t^o]{Fe+HCl}\) C₆H₅NH₂ + 2H₂O

2)    Amino axit