Bài F2. Biến, hằng và biểu thức số học

1. Biến và hằng

Việc giải quyết bài toán cần phải sử dụng dữ liệu gồm các hằng và biến.

Hằng là giá trị cố định, không thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình, ví dụ: số nguyên 5, số thực 2.5, giá trị logic True...

Biến là một tên đại diện cho một vị trí trong bộ nhớ, được dùng để lưu trữ dữ liệu trong quá trình thực hiện chương trình. Biến cần được đặt tên theo quy tắc:

• Bắt đầu bằng chữ cái (a-z, A-Z) hoặc dấu gạch dưới (_), không được bắt đầu bằng số.

• Không chứa dấu cách, không trùng với từ khóa của Python.

Một số từ khóa thường dùng trong Python:

Cách khai báo biến trong Python:
tên_biến = giá_trị

Khi khai báo biến, dấu bằng (=) là dấu gán, nghĩa là gán giá trị bên phải vào biến bên trái.
Ví dụ:

a = 5  
b = 2  
a = b + 2  

Trong ngôn ngữ lập trình, biến được khai báo để lưu trữ nhiều kiểu dữ liệu khác nhau. Python xác định kiểu dữ liệu dựa vào giá trị được gán. Do đó, một biến có thể gán giá trị thuộc kiểu dữ liệu khác nhau trong quá trình thực hiện.

Trong Python, một biến có thể nhận nhiều lần giá trị khác nhau ở các thời điểm khác nhau. Khi đó, giá trị cũ sẽ bị thay thế bằng giá trị mới.

Biến có thể tham gia vào biểu thức để tính toán và gán lại cho chính nó hoặc biến khác.

• Hằng là giá trị cố định, không thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình.

• Trong ngôn ngữ lập trình, biến là nơi tạm thời của vùng nhớ dùng để lưu trữ dữ liệu và có thể thay đổi giá trị trong quá trình thực hiện chương trình.

2. Biểu thức số học và phép toán số học

Khi khai báo một biến và gán cho biến này là biểu thức số học, biểu thức đó sẽ được tính toán và gán kết quả cho biến.

Biểu thức số học gồm các toán hạng (hằng, biến...) kết hợp với các phép toán số học (Bảng 2) để tính ra kết quả.

Bảng 2. Các phép toán số học

Giá trị của biểu thức số học sẽ được tính toán từ biểu thức bên phải và gán kết quả cho biến ở vế trái.

dientich = pi * bankinh * 2  

Các phép toán được thực hiện theo thứ tự ưu tiên:

• Lũy thừa **

• Nhân *, chia /, chia lấy phần nguyên //, chia dư %

• Cộng +, trừ -

Các biểu thức có thể được kết hợp và lồng nhau.

• Biểu thức số học có thể là một hằng số, một biến, hoặc là sự kết hợp của các phép toán, hằng và biến.

• Cần tuân theo đúng thứ tự thực hiện phép toán.

• Giá trị của biểu thức số học sẽ được gán cho một biến thông qua lệnh gán theo cú pháp: tên_biến = biểu_thức