Bài F1. Ngôn ngữ lập trình bậc cao và môi trường lập trình Python

1. Ngôn ngữ lập trình bậc cao

• Để điều khiển máy tính giải quyết vấn đề, con người cần sử dụng tập hợp các chỉ dẫn để máy hiểu và thực hiện — gọi là ngôn ngữ lập trình.

• Có hai loại ngôn ngữ chính: ngôn ngữ máy (máy hiểu trực tiếp) và ngôn ngữ lập trình bậc cao (máy không hiểu trực tiếp, cần biên dịch hoặc thông dịch).

• Ngôn ngữ lập trình bậc cao giúp con người dễ viết, đọc, sửa lỗi, phù hợp cho nhiều nền tảng, thiết bị khác nhau. Một số ví dụ: Python, Java, C++, JavaScript.

• Ngôn ngữ lập trình là hệ thống các ký hiệu và quy tắc cụ thể để con người viết chương trình điều khiển máy tính.

• Ngôn ngữ lập trình bậc cao giúp dễ học và sử dụng, hỗ trợ phát triển phần mềm, ứng dụng đa nền tảng.

2. Môi trường lập trình Python

a) Giới thiệu về môi trường lập trình Python

• Python do Guido van Rossum phát triển từ năm 1991.

• Là ngôn ngữ bậc cao, cú pháp đơn giản, dễ đọc, viết và bảo trì.

• Các phần mềm/môi trường lập trình Python: Python IDLE, PyCharm, Visual Studio, PyScriptor...

Hướng dẫn cài đặt và mở Python IDLE (phiên bản 3.10.6 trên máy tính Desktop):

• Cài đặt từ trang chủ python.org

• Mở IDLE từ Start, hoặc IDLE (Python 3.10.6) như Hình 1.

b) Viết và thực thi chương trình Python đơn giản

Phần mềm Python IDLE cho phép viết và thực thi chương trình theo một trong hai cách sau:

• Gõ từng dòng lệnh Python trong cửa sổ Shell và thực thi trực tiếp.

• Sử dụng trình soạn thảo của phần mềm Python IDLE để viết các dòng lệnh của chương trình, lưu vào tệp .py và thực thi chương trình.

Ví dụ 1: Tại cửa sổ Shell, ở dấu nhắc lệnh >>>, em gõ lệnh 1+2+3, sau đó gõ phím Enter, màn hình Python sẽ in ra kết quả là 6. Tiếp theo, khi gõ lệnh print("Hello World!"), sau đó gõ phím Enter, màn hình Python sẽ in ra dòng chữ "Hello World!". (Hình 2)

Trong Python, lệnh print() có chức năng xuất các giá trị ra màn hình. Cú pháp đơn giản của lệnh print() như sau:

Với <gt1>, <gt2>,..., <gtN> là các giá trị cần in ra màn hình.

Ví dụ 2: Hướng dẫn các bước để viết, thực thi chương trình in ra màn hình dòng chữ "Hello World!" bằng trình soạn thảo Python.

1. Mở cửa sổ soạn thảo chương trình

Tại cửa sổ Shell, nháy chọn File, chọn New File để mở cửa sổ soạn thảo chương trình. (Hình 3)

2. Biên soạn chương trình

Tại vùng soạn thảo chương trình, gõ dòng lệnh của chương trình (Hình 4).
Ví dụ: print("Hello World!")

3. Lưu tệp chương trình

Tại cửa sổ soạn thảo chương trình, vào File, chọn Save As (hoặc nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + S) để lưu tệp chương trình (Hình 5a), cửa sổ Save As hiện ra như (Hình 5b).
Tệp chương trình sẽ có phần mở rộng mặc định là .py.

4. Thực thi chương trình

Tại cửa sổ soạn thảo chương trình, gõ phím F5 hoặc vào Run, chọn Run Module (Hình 6) để thực thi chương trình (hoặc chạy chương trình).

• Python là ngôn ngữ lập trình bậc cao được sử dụng phổ biến trong giảng dạy và phát triển các phần mềm ứng dụng.

• Python IDLE là môi trường cho phép viết và thực thi chương trình bằng ngôn ngữ Python theo hai cách:

  • Thực thi trực tiếp từng dòng lệnh trong cửa sổ Shell

  • Sử dụng trình soạn thảo để viết các dòng lệnh, lưu vào tệp .py và thực thi chương trình.