Bài 6: Vương quốc Phù Nam

1. Sự thành lập nước Phù Nam

Nước Phù Nam ra đời vào thế kỉ I, thể hiện qua một số bằng chứng di chỉ khảo cổ học như Óc Eo (An Giang), Nền Chùa và Cạnh Đền (Kiên Giang), Gò Tháp (Đồng Tháp). Sự thành lập của Phù Nam được gắn với truyền thuyết về cuộc hôn nhân giữa Hỗn Điền và Liễu Diệp.

- Thời gian ra đời và địa bàn: Vương quốc Phù Nam ra đời vào khoảng thế kỉ I sau Công nguyên trên một vùng đất rộng lớn thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long ngày nay, bao gồm một phần các tỉnh An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp và một số vùng lân cận ở miền Nam Việt Nam. Đây là một trong những nhà nước cổ đại đầu tiên và hùng mạnh ở Đông Nam Á.

- Sự tồn tại và phát triển của Phù Nam được minh chứng rõ ràng thông qua nhiều di chỉ khảo cổ học quan trọng:

+ Óc Eo (An Giang): Là một trong những trung tâm đô thị và thương mại lớn nhất của Phù Nam. Tại đây đã khai quật được nhiều dấu tích của một thành phố cổ sầm uất với hệ thống kênh đào phức tạp, các công trình kiến trúc, và vô số hiện vật quý giá (như đồ gốm, trang sức, tượng Phật, tiền cổ từ nhiều nơi trên thế giới). Các dấu tích nền đất bằng gạch cho thấy kỹ thuật xây dựng tiên tiến của cư dân Phù Nam.

+ Nền Chùa và Cạnh Đền (Kiên Giang), Gò Tháp (Đồng Tháp): Đây cũng là những di tích quan trọng, góp phần khẳng định sự phân bố rộng lớn và tầm ảnh hưởng của Vương quốc Phù Nam.

+ Truyền thuyết lập nước: Sự ra đời của Phù Nam gắn liền với truyền thuyết Hỗn Điền và Liễu Diệp. Truyền thuyết kể rằng, hoàng tử Hỗn Điền từ Ấn Độ đã kết hôn với nữ vương Liễu Diệp của vùng đất này. Cuộc hôn nhân này mang ý nghĩa biểu tượng cho sự giao thoa văn hóa giữa người bản địa và các yếu tố văn hóa từ Ấn Độ, tạo nên một nền văn minh rực rỡ.

2. Một số hiện vật khảo cổ học của Phù Nam

- Trên địa bàn sinh sống của cư dân Phù Nam xưa, nhiều hiện vật khảo cổ học đã được tìm thấy như đồ gốm, tượng Phật, đồ trang sức,...

- Các hiện vật khảo cổ được tìm thấy tại các di chỉ của Phù Nam rất đa dạng, cho thấy sự phát triển cao của nền văn hóa vật chất và tinh thần của vương quốc này:

+ Đồ gốm: Bao gồm các loại bình gốm cao, bình gốm có vòi, li gốm... với nhiều kiểu dáng và hoa văn khác nhau, phục vụ cho đời sống sinh hoạt và sản xuất. Kỹ thuật làm gốm đã đạt đến trình độ nhất định.

+ Tượng Phật: Nhiều tượng Phật đã được tìm thấy tại Óc Eo và các địa điểm khác, cho thấy sự ảnh hưởng mạnh mẽ của Phật giáo từ Ấn Độ vào Phù Nam. Những bức tượng Phật với kích thước lớn (có tượng cao 2,2 m) và chất liệu đa dạng (đá, gỗ) phản ánh niềm tin tôn giáo sâu sắc và kỹ thuật điêu khắc tinh xảo của cư dân.

+ Đồ trang sức: Các loại trang sức như vòng bằng đá, nhẫn vàng... với thiết kế tinh xảo, thể hiện gu thẩm mỹ và kỹ thuật chế tác kim loại, đá quý của cư dân Phù Nam. Sự hiện diện của các loại đá quý, vàng cho thấy sự giàu có và phát triển thương mại của vương quốc.

+ Tiền tệ: Các đồng tiền La Mã, tiền xu của Ấn Độ, Trung Quốc được tìm thấy chứng tỏ Phù Nam là một trung tâm thương mại sầm uất, có mối giao lưu rộng rãi với nhiều quốc gia và nền văn minh khác trên thế giới.