Bài 6: Nguyên nhân lây nhiễm bệnh dịch ở người
Nội dung lý thuyết
I. LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG TIÊU HOÁ
Các bệnh lây nhiễm qua đường tiêu hoá có nguyên nhân là do ăn, uống những thực phẩm nhiễm các vi sinh vật có hại hay còn gọi là mầm bệnh.
- Mầm bệnh có thể có sẵn trong thực phẩm, do chế biến không đúng cách hoặc do ăn sống, gỏi, tái,... nên mầm bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể người ăn và phát triển thành bệnh. Trong quá trình sản xuất, chế biến, bảo quản, thông qua dụng cụ chứa đựng, dụng cụ chế biển,... hoặc người chế biến có mang mầm bệnh khi hắt hơi, ho,... có thể làm mầm bệnh xâm nhập vào thực phẩm gây nguy cơ mắc bệnh cho người ăn.
- Môi trường ô nhiễm có thể khiến mầm bệnh từ đất, nước, không khí nhiễm vào thực phẩm.
- Thực phẩm không được che, đậy kín khiến cho ruồi, bọ, chuột, gián,... mang mầm bệnh tiếp xúc với thực phẩm gây lây nhiễm mầm bệnh vào thực phẩm.
- Sử dụng chung dụng cụ ăn uống như bát, đũa, thìa,... với người bệnh có thể khiến người lành mắc bệnh.
Một số bệnh lây nhiễm qua đường tiêu hóa như lị, tả,...
II. LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG HÔ HẤP
- Các bệnh lây qua đường hô hấp thường lây trực tiếp từ người mắc bệnh tới người lành thông qua các giọt bắn li ti được tạo ra khi người bệnh thở, họ, hắt hơi, nói chuyện, khạc nhổ,... Vì vậy, bệnh rất dễ lây khi tiếp xúc gần với người bệnh, ở nơi tập trung đông người, phương
Người khoẻ chạm vào bề mặt hoặc đồ vật chứa mầm bệnh như mặt bàn, tay nắm cửa, khăn, quần áo, cốc chén... sau đó vô tình chạm vào mũi, miệng của mình, tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể.
Một số bệnh lây nhiễm qua đường hô hấp như Covid–19, cúm, lao,...
III. LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG MÁU
- Bệnh có thể lây truyền trực tiếp từ người sang người thông qua truyền máu, dùng chung kim
- Một số trường hợp, mầm bệnh truyền từ mẹ sang thai nhi qua nhau thai...
- Thông qua một số trung gian truyền bệnh như muỗi cái Anopheles, muỗi vằn Aedes aegypti,...
- Một số bệnh lây nhiễm qua đường máu thường gặp như sốt xuất huyết, AIDS, sốt rét,...
IV. LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG DA – NIÊM MẠC
Thông thường, mầm bệnh xâm nhập qua vết thương hở, vết xước hay vết cắt trên da. Điều này có thể xảy ra khi một người chạm vào, tiếp xúc với nước bọt, phân,... các động vật mắc bệnh hay các sản phẩm từ động vật bị nhiễm bệnh như len, da sống hay lông.
Một số bệnh lây nhiễm qua đường da – niêm mạc thường gặp như bệnh dại, bệnh than, bệnh
uốn ván,...
Ví dụ: Virus dại chủ yếu được lây truyền từ nước bọt của các loài động vật bị dại sang người qua vết cắn hoặc qua vết trầy xước trên cơ thể con người. Bệnh dại cũng có thể lây truyền sang người khi động vật bị dại liếm vào vết thương hoặc tiếp xúc vào những chỗ da bị trầy xước hoặc lớp niêm mạc miệng, mũi của người.
V. ĐIỀU KIỆN THUẬN LỢI ĐỂ BỆNH DỊCH BÙNG PHÁT THÀNH DỊCH BỆNH
1. Thời tiết, khí hậu
Khoảng thời giao mùa, nhất là vào mùa hè, thời tiết có nhiều thay đổi thất thường. Mưa, nóng ẩm là điều kiện thuận lợi dễ bùng phát các dịch bệnh như tả, lị, sốt xuất huyết, tay chân miệng,... do đây là thời điểm thuận lợi cho sinh vật sinh sản và phát triển mạnh.
2. Vệ sinh môi trường
Vệ sinh môi trường kém: phóng uế bừa bãi, rác thải y tế không qua xử lí, chất thải sinh hoạt đặc biệt là phân người và gia súc, gia cầm không được xử lí trước khi đưa vào môi tường,... làm tăng nguy cơ phát tán, lan truyền mầm bệnh dẫn đến tăng nguy cơ bùng phát các dịch
3. Tình trạng phát triển kinh tế
Tình trạng phát triển kinh tế tại một số địa phương vẫn còn hạn chế dẫn đến người dân khó tiếp cận các dịch vụ y tế, môi trường sống không đảm bảo vệ sinh, người dân còn thiếu hiểu biết về các biện pháp phòng tránh bệnh dịch dẫn đến nguy cơ bùng phát dịch bệnh.