Bài 59. Sự điều hòa và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
Nội dung lý thuyết
1. Điều hòa hoạt động của các tuyến nội tiết
- Các tuyến nội tiết trong cơ thể đều chịu sự tác động của hoocmon do tuyến yên tiết ra.
- Các tuyến nội tiết không chỉ chịu sự ảnh hưởng của tuyến yên mà ngược lại, hoạt động của tuyến yên cũng được tăng cường hoặc kìm hãm dưới sự chi phối của hoocmon do các tuyến này tiết ra. Ví dụ:
* Điều hòa hoạt động của tuyến giáp.
- Thùy trước tuyến yên tiết TSH kích thích tuyến giáp tiết hoocmon tiroxin.
- Khi hàm lượng tiroxin quá cao tác động lên:
+ Vùng dưới đồi
+ Hoặc tác động trực tiếp lên thùy trước tuyên yên \(\rightarrow\) ức chế tuyến yên tiết hoocmon TSH \(\rightarrow\) tuyến giáp không tiết được hoocmon tiroxin \(\rightarrow\) giảm hàm lượng hoocmon tiroxin \(\rightarrow\)
* Điều hòa của vỏ tuyến thượng thận.
- Thùy trước tuyến yên tiết hoocmon ACTH kích thích vỏ trên tuyến trên thận tiết hoocmon cooctizon điều hòa lượng K+ và Na+ trong máu.
- Khi hàm lượng hoocmon cooctizon trong máu quá cao sẽ theo máu tác động lên.
+ Vùng dưới đồi tiết chất kìm hãm thùy trước tuyến yên tiết hoocmon ACTH.
+ Hoặc tác động trực tiếp thùy trước tuyến yên làm giảm tiết hoocmon ACTH.
Tuyến yên tiết các hoocmon điều khiển hoạt động của các tuyến nội tiết. Ngược lại, các tuyến nội tiết cũng tiết hoocmon chi phối hoạt động của tuyến yên (kích thích hoặc kìm hãm). Đó là cơ chế điều hòa của các tuyến nội tiết nhờ các thông tin ngược.
@70097@@70092@@70091@
2. Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
- Ngoài sự kết hợp của hai tế bào và của đảo tụy trong tuyến tụy đế giúp làm ổn định lượng đường trong máu còn có sự kết hợp hoạt động của các tuyến nội tiết khác.
Ví dụ khi lượng đường trong máu giảm còn có sự phối hợp của tuyến vỏ trên thận.
Sơ đồ thể hiện sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết khi lượng đường huyết giảm.
@70099@