Bài 44: Hóa học và vấn đề xã hội

I. Hóa học và vấn đề lương thực thực phẩm 

1. Vai trò của lương thực, thực phẩm đối với con người

Con người cần năng lượng để sống và tham gia hoạt động.

Hậu quả của việc ăn uống thiếu chất: ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển trí tuệ, chỉ thiếu một lượng nhỏ chất vi lượng cần thiết cũng ảnh hưởng đến sức khỏe. Đặt biệt như thiếu iot gây kém phát triển trí nhớ và có thể trở thành đần độn, thiếu vitamin A gây khô mắt và giảm sức đề kháng, thiếu sắt sẽ gây ra thiếu máu,...

2. Những vấn đề đang đặt ra cho nhân loại về lương thực, thực phẩm

Bảo đảm đủ lương thực thực phẩm cho nhân loại là một vấn đề vô cùng khó khăn. Một thực trạng đang diễn ra là trong khi ở Châu Phi có khoảng 30 triệu người bị nạn đói đe dọa thì khoảng 15% dân số các nước phát triển mắc bệnh béo phì do thừa dinh dưỡng quá mức.

Nhân loại đang đứng trước một thách thức lớn là nền nông nghiệp thế giới phải đảm bảo nuôi sống số dân không ngừng gia tăng trong điều kiện đất canh tác ngày càng bị thu hẹp, khí hậu trái đất nóng lên, thiên tai ngày càng ác liệt.

Để giải quyết vấn đề này, thế giới đã có nhiều giải pháp như cuộc "cách mạng xanh", phát triển công nghệ sinh học,...

3. Hóa học đã góp phần giải quyết vấn đề lương thực, thực phẩm

Để góp phần giải quyết vấn đề lương thực, thực phẩm cho nhân loại. Hóa học có những hoạt động chính sau:

• Nghiên cứu và sản xuất các chất có tác dụng bảo vệ và phát triển thực vật, động vật.

Phân bón hóa học

Thuốc bảo vệ thực vật

• Nghiên cứu, sản xuất những hóa chất bảo quản lương thực, thực phẩm.

Thuốc bảo quản thực phẩm

• Chế biến thực phẩm theo công nghệ hóa học hoặc chế biến thực phẩm nhân tạo.

Thức ăn tổng hợp cho heo

Chất béo nhân tạo

Đồ hộp

Vệ sinh an toàn thực phẩm là vấn đề đặc biệt quan trọng. Ở nước ta, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm đã được nhà nước coi trọng và tăng cường, song những thách thức trong công tác đảm bảo chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm cũng còn rất lớn. Một trong những thách thức đó là vấn đề ngộ độc thực phẩm.

Ngộ độc thực phẩm có nhiều nguyên nhân, đối với ngộ độc thực phẩm do hóa chất nguyên nhân thường là do hóa chất bảo vệ thực vật còn tồn dư; các kim loại nặng có trong đất, nước ngấm vào cây quả, rau củ, thủy sản; sử dụng thức ăn có hormone trong thịt, cá,...

Hướng dẫn để mọi người sử dụng đúng quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm cũng là vấn đề rất quan trọng trong việc giải quyết vấn đề lương thực, thực phẩm.

II. Hóa học và vấn đề may mặc

1. Vai trò của may mặc đối với cuộc sống con người

Nhu cầu về may mặc là một trong những nhu cầu chủ yếu của con người.

2. Những vấn đề đang đặt ra về may mặc

Sự gia tăng dân số

Có những người vẫn chưa đủ quần áo

Điều kiện sản xuất tơ tự nhiên khó khăn

3. Hóa học góp phần giải quyết vấn đề may mặc cho nhân loại

Tổng hợp tơ hóa học

Chế tạo thuốc nhuộm vải

III. Hóa học với vấn đề bảo vệ sức khỏe con người

1. Dược phẩm

Ngành hóa học dược phẩm là một ngành sản xuất có liên quan đến an toàn sức khỏe cả cộng đồng.

Về nguồn gốc, dược phẩm có 2 loại:

• Dược phẩm có nguồn gốc từ động, thực vật

Ví dụ: củ nghệ chứa nhiều curcumin giúp chống viêm, đau khớp, hạ huyết áp,...

Ví dụ: Khổ qua có công dụng tiêu viêm, giải nhiệt, chống ung thư,...

• Dược phẩm có nguồn gốc từ những hợp chất hóa học do con người tổng hợp nên.

Ví dụ: vaccine pfizer phòng covid-19

Ví dụ: thuốc paracetamol giúp giảm đau, hạ sốt

2. Một số chất gây nghiện, chất ma túy, phòng chống ma túy

Các chất kích thích như cocain, có khả năng làm liệt dây thần kinh cảm giác, gây ức chế thần kinh trung ương. Amphetanin có tác dụng kích thích thần kinh, với liều cao có thể làm rối loạn thần kinh, gây ảo giác mạnh.

Các chất ức chế thần kinh (được chế hóa từ nhựa cây thuốc phiện), khi sử dụng có thể gây nghiện, gây nguy hại sức khỏe.

Các chất gây nghiện không phải ma túy: 

• Rượu có thể ảnh hưởng sức khỏe con người tức thì hoặc lâu dài, gây ra các bệnh về phổi, tim, mạch, gây ảo giác.
• Nicotin có nhiều trong thuốc lá, trong thuốc lá có tới 22 chất độc gây ung thư không những cho người hút mà cả những người xung quanh cũng bị ảnh hưởng.
• Cafein có trong hạt cà phê, lá chè, dùng trong y học với lượng nhỏ có tác dụng kích thích thần kinh, nếu dùng cafein quá mức gây mất ngủ và gây nghiện.

Hiện nay có nhiều loại thuốc kích thích, chất gây nghiện gây nguy hiểm đã bị cấm sử dụng như: heroin, mophin, các loại thuốc lắc,...

Nhà nước đang phát động toàn dân tham gia phòng ngừa ma túy để ngặn chặn, xóa bỏ tệ nạn.

Trong quá trình học tập, nếu có bất kỳ thắc mắc nào, các em hãy để lại câu hỏi ở mục hỏi đáp để cùng thảo luận và trả lời nhé. Chúc các em học tốt!