Bài 4. Các nước Châu Á

I. Tình hình chung

- Châu Á là lục địa rộng lớn, đông dân nhất thế giới, có nhiều nguồn tài nguyên phong phú, có nhiều tôn giáo, dân tộc khác nhau.

- Trước Chiến tranh thế giới thứ hai: các nước châu Á đều bị các nước tư bản phương Tây nô dịch, bóc lột.

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai: phần lớn các nước châu Á đã giành được độc lập.

- Sau khi giành được độc lập: nhiều nước đã đạt được sự tăng trưởng nhanh chóng về kinh tế (vị trí và những thành tựu phát triển của Ấn Độ).

- Suốt nửa thế kỉ XX: tình hình châu Á không ổn định vì những cuộc chiến tranh xâm lược của các nước đế quốc, hoặc những cuộc xung đột tranh chấp biên giới lãnh thổ.

II. Trung Quốc

Trung Quốc là một quốc gia lớn ở châu Á với diện tích rộng trên 9,5 triệu km2 và dân số gần 1,3 tỉ người (năm 2002).

1. Sự ra đời của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa

a. Hoàn cảnh ra đời

- Sau khi kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống quân phiệt Nhật, ở Trung Quốc đã diễn ra cuộc nội chiến giữa Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản. Cuộc nội chiến kéo dài hơn 3 năm (1946 - 1949).

- Cuối năm 1949, cuộc nội chiến kết thúc, toàn bộ lục địa Trung Quốc được giải phóng. Tập đoàn Tưởng Giới Thạch thất bại, phải tháo chạy ra Đài Loan.

- Ngày 1/10/1949, nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chính thức được thành lập, đứng đầu là Mao Trạch Đông.

b. Ý nghĩa

- Thắng lợi này đã chấm dứt hơn 100 năm nô dịch của đế quốc, xóa bỏ tàn dư phong kiến.

- Đưa nước Trung Hoa bước vào kỉ nguyên độc lập, tự do và tiến lên chủ nghĩa xã hội.

- Ảnh hưởng sâu sắc tới phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.

- Hệ thống xã hội chủ nghĩa đã được nối liền từ châu Âu sang châu Á.

2. Mười năm đầu xây dựng chế độ mới (1949 - 1959) (Giảm tải)

3. Đất nước Trung Quốc trong thời kỳ biến động (1959 - 1978) (Giảm tải)

4. Công cuộc cải cách - mở cửa (từ năm 1978 đến nay)

a. Đường lối cải cách - mở cửa

- Tháng 12/1987, Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đề ra đường lối đổi mới đất nước.

- Nội dung đường lối: chủ trương xây dựng chủ nghĩa mang màu sắc Trung Quốc, lấy phát triển kinh tế là trung tâm, thực hiện cải cách và mở cửa nhằm mục tiêu hiện đại hóa đất nước, để Trung Quốc trở thành quốc gia giàu mạnh, văn minh.

b. Thành tựu

- Kinh tế - xã hội:

+ Sau công cuộc cải cách và mở cửa, nền kinh tế Trung Quốc phát triển nhanh, đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất thế giới.

+ Đời sống nhân dân từng bước được cải thiện.

- Đối ngoại:

+ Mở rộng hợp tác với nhiều nước trên thế giới.

+ Thu hồi chủ quyền đối với Hồng Kông (1997) và Ma Cao (1999).

c. Ý nghĩa 

- Tình hình chính trị xã hội Trung Quốc đang ổn định.

- Địa vị trên trường quốc tế của Trung Quốc được nâng cao.

- Tạo điều kiện cho sự hội nhập của Trung Quốc trên tất cả các lĩnh vực đối với các nước trên thế giới và ngược lại, sự hội nhập của nền kinh tế văn hóa, khoa học - kĩ thuật, thương mại của thế giới đối với thị trường rộng lớn đầy tiềm năng như Trung Quốc.