Bài 33: Sinh sản hữu tính ở sinh vật

I. Khái niệm sinh sản hữu tính

- Khái niệm: Sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản có sự kết hợp yếu tố đực và yếu tố cái tạo nên hợp tử. Hợp tử phát triển thành cơ thể mới. Cơ thể con nhận được chất di truyền từ cả bố và mẹ nên mang đặc điểm của cả bố và mẹ.

Sinh sản hữu tính

- Ý nghĩa: Làm tăng khả năng thích nghi của thế hệ sau với sự thay đổi của môi trường sống.

- Đây là hình thức sinh sản phổ biến ở động vật, thực vật, một vài loài nấm và nguyên sinh vật.

II. Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa

- Hoa là cơ quan sinh sản của thực vật có hoa.

- Hoa có hai loại: Hoa lưỡng tính (có cả nhị và nhụy) và hoa đơn tính (chỉ có nhị hoặc nhụy).

1. Cấu tạo hoa

- Cấu tạo hoa lưỡng tính

Cấu tạo hoa lưỡng tính

- Cấu tạo hoa đơn tính

Cấu tạo hoa đơn tính

2. Thụ phấn và thụ tinh

- Thụ phấn là quá trình hạt phấn được chuyển từ nhị đến đầu nhụy. Có hai hình thức thụ phấn là thụ phấn chéo và tự thụ phấn.

Thụ phấn chéo và tự thụ phấn

- Hoa có thể được thụ phấn bởi nhiều hình thức khác nhau như nhờ gió, nhờ sâu bọ, nhờ nước. Con người có thể thụ phấn nhân tạo cho hoa.

- Thụ tinh ở thực vật là quá trình kết hợp giữa giao tử đực (chứa trong hạt phấn) và giao tử cái (chứa trong bầu nhụy) hình thành hợp tử, hợp tử phát triển thành phôi, từ phôi hình thành cơ thể mới.

3. Quá trình lớn lên của quả

Sau khi thụ tinh, noãn phát triển thành hạt và bầu nhụy phát triển thành quả chứa hạt. Hạt chứa phôi phát triển thành cơ thể mới.

Quá trình lớn lên của quả cà chua

III. Sinh sản hữu tính ở động vật

Ở động vật sinh sản hữu tính có các cơ quan làm nhiệm vụ sinh sản (gọi là hệ sinh dục). Cấu trúc của hệ sinh dục phụ thuộc vào loài và giới tính của cá thể.

1. Các giai đoạn của quá trình sinh sản

- Sinh sản hữu tính ở hầu hết các loài động vật là một quá trình gồm 3 giai đoạn nối tiếp nhau: Hình thành tinh trùng và hình thành trứng → Thụ tinh tạo thành hợp tử → Hợp tử phát triển thành cơ thể mới.

- Ở động vật đẻ trứng như các loài động vật không xương sống, cá, lưỡng cư, bò sát, chim,… phôi thai không được phát triển trong cơ thể mẹ.

- Ở động vật đẻ con như hầu hết các loài động vật có vú, phôi thai phát triển trong cơ thể mẹ nhờ chất dinh dưỡng nhận từ cơ thể mẹ qua nhau thai.

- Ưu điểm của mang thai và sinh con ở thú so với đẻ trứng ở các động vật khác: phôi thai phát trong cơ thể mẹ nên an toàn hơn mặt khác dinh dưỡng để nuôi thai cung cấp từ cơ thể mẹ qua nhau thai từ đó tăng khả năng sống sót của con non.

2. Vai trò và ứng dụng sinh sản hữu tính trong thực tiễn

- Các cơ thể con được sinh ra từ sinh sản hữu tính vừa mang những đặc điểm giống nhau, giống bố mẹ, vừa mang những đặc điểm khác nhau và khác bố mẹ, giúp hình thành thế hệ con đa dạng về di truyền, dẫn đến tăng khả năng thích nghi của loài với môi trường sống.

- Sinh sản hữu tính được ứng dụng trong thực tiễn để tạo các giống mới cho năng suất cao, đặc tính tốt thông qua lai tạo và chọn lọc.

Lai tạo giống cà

- Sản xuất được nhiều lương thực, thực phẩm, làm giảm bớt nạn đói và suy dinh dưỡng trên thế giới.

1. Sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản trong đó có sự kết hợp của yếu tố đực và yếu tố cái tạo nên hợp tử phát triển thành cơ thể mới.

2. Sinh sản hữu tính ở thực vật bao gồm quá trình hình thành hạt phấn, noãn, thụ phấn, thụ tinh, hình thành quả chứa hạt. Hạt chứa phôi phát triển thành cơ thể mới.

3. Sinh sản hữu tính hình thành thế hệ con đa dạng về di truyền, dẫn đến tăng khả năng thích nghi của loài với môi trường sống.

4. Sinh sản hữu tính được ứng dụng nhiều trong thực tiễn để tạo các giống mới cho năng suất cao, đặc tính tốt.