Bài 3: Chất giặt rửa tổng hợp

I. XÀ PHÒNG

1. Khái niệm

Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối natri hoặc kali của axit béo như axit panmitic hoặc axit stearic, có thêm một số chất phụ gia như chất độn làm tăng độ cứng để đúc thành bánh, chất diệt khuẩn và chất tạo hương,...

2. Phương pháp sản xuất

Để sản xuất xà phòng trong công nghiệp, người ta đun chất béo với dung dịch kiềm trong các thùng kín ở nhiệt độ cao.

(RCOO)₃C₃H₅    +    3NaOH    \(\underrightarrow{t^o}\)      3RCOONa   +   C₃H₅(OH)₃

Hỗn hợp các muối natri của axit béo sinh ra ở trạng thái keo. Để tách muối này ra khỏi hỗn hợp, người ta thêm muối ăn vào hỗn hợp. Các muối của axit béo nổi lên được lấy ra sau đó được trộn với các chất phụ gia rồi ép thành bánh. Phần dung dịch còn lại được đem tách lấy glixerol dùng trong nhiều lĩnh vực khác.

Ngày nay, xà phòng còn được sản xuất theo sơ đồ sau:

II. CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP

1. Khái niệm

Chất giặt rửa tổng hợp là chất có tính năng giặt rửa như xà phòng nhưng không phải là muối natri của axit cacboxylic.

2. Phương pháp sản xuất

Chất giặt rửa tổng hợp được tổng hợp từ các chất chất lấy từ dầu mỏ. Ví dụ, muối natri đođexylbenzensunfonat là thành phần chính của chất giặt rửa tổng hợp được điều chế theo sơ đồ:

CH₃[CH₂]₁₁-C₆H₄SO₃H     \(\underrightarrow{Na_2CO_3}\)    CH₃[CH₂]₁₁-C₆H₄SO₃Na

III. TÁC DỤNG TẨY RỬA CỦA XÀ PHÒNG VÀ CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP

Muối natri trong xà phòng hay chất giặt rửa tổng hợp có khả năng làm giảm sức căng bề mặt của các chất bẩn bám trên vải, da,... khi ta giặt rửa,các vết bẩn bị chia cắt thành hạt nhỏ và không còn khả năng bám dính vào vật, phân tán vào trong nước. Nhờ đó các hạt chất bẩn bị nước cuốn đi dễ dàng,

Các muối của kim loại hóa trị II với axit panmitic hay axit stearic thường khó tan, do đó làm giảm tác dụng giặt rửa của xà phòng. Vì vậy, không nên dùng nước cứng (có chứa nhiều ion Ca²⁺, Mg²⁺) để giặt rửa với xà phòng. Các muối của chất giặt rửa tổng hợp lại tan được trong nước cứng, do đó chất giặt rửa tổng hợp có ưu điểm hơn xà phòng là có thể giặt rửa cả trong nước cứng.

Trong quá trình học tập, nếu có bất kỳ thắc mắc nào, các em hãy để lại câu hỏi ở mục hỏi đáp để cùng thảo luận và trả lời nhé. Chúc các em học tốt!