Bài 26. Sinh sản sinh dưỡng tự nhiên
Nội dung lý thuyết
BÀI 26: SINH SẢN SINH DƯỠNG TỰ NHIÊN
I. Lý thuyết
Ở một số cây có hoa, rễ, thân, lá của nó ngoài chức năng nuôi dưỡng cây còn có thể tạo thành cây mới. Vậy những cây đó được hình thành như thế nào?
1. Sự tạo thành cây mới từ rễ, thân, lá ở một số cây có hoa
- Nhận xét sự tạo thành cây mới từ rễ, thân, lá của một số cây
* Cây rau má
+ Nhận xét: Khi bò trên đất ẩm, ở mỗi mấu của thân cây rau má xuất hiện rễ phụ và chùm lá mới.
\(\rightarrow\) mỗi mấu như vậy khi tách ra có thể trở thành một cây mới. Hình thức sinh sản bằng thân bò.
* Củ gừng
+ Nhận xét: khi để củ gừng ở nơi đất ẩm thấy xuất hiện mầm và rễ ở trên củ gừng ban đầu.
\(\rightarrow\) có thể mọc thành cây mới vì: trên củ gừng có chồi non, các chồi này mọc nhô lên khỏi mặt đất và gốc chồi bén rễ 
tạo cây mới. Hình thức sinh sản bằng thân rễ.
* Củ khoai lang
+ Nhận xét: củ khoai lang để ở nơi đất ẩm sau 1 thời gian thấy mọc ra chồi.
\(\rightarrow\) sau 1 thời gian chồi có thể phát triển thành cây mới. \(\rightarrow\) củ khoai lang để ở nơi đất ẩm có thể mọc thành cây mới. Hình thức sinh sản bằng rễ củ.
* Lá cây thuốc bỏng
+ Nhận xét: lá cây thuốc bỏng khi rơi xuống đất ẩm, sau 1 thời gian, từ các mép lá sẽ mọc ra chồi và rễ. Khí lá thối mỗi chồi đó sẽ phát triển thành cây mới.
\(\rightarrow\) lá cây thuốc bỏng khi rơi xuống đất ẩm có thể mọc thành cây mới. Hình thức sinh sản bằng lá
- Kết luận:
|
STT |
Tên cây |
Sự tạo thành cây mới |
||
|
Mọc từ phần nào của cây? |
Phần đó thuộc cơ quan nào? |
Trong điều kiện nào? |
||
|
1 |
Cây rau má |
Thân bò |
Cơ quan sinh dưỡng |
Có đất ẩm |
|
2 |
Củ gừng |
Thân rễ |
Cơ quan sinh dưỡng |
Nơi ẩm |
|
3 |
Củ khoai lang |
Rễ củ |
Cơ quan sinh dưỡng |
Nơi ẩm |
|
4 |
Lá cây thuốc bỏng |
Lá |
Cơ quan sinh dưỡng |
Nơi có đủ độ ẩm (đất, cát …) |
\(\rightarrow\) Một số cây trong điều kiện đất ẩm (đủ độ ẩm) có khả năng mọc thành cây mới từ cơ quan sinh dưỡng (rễ, thân, lá).
2. Sinh sản sinh dưỡng tự nhiên của cây
- Từ các phần khác nhau của cơ quan sinh dưỡng ở một số cây như: thấn bò, rễ củ, lá, thân rễ có thể phát triển thành cây mới, trong điều kiện có độ ẩm. Khả năng tạo thành cây mới từ các cơ quan sinh dưỡng gọi là sinh sản sinh dưỡng tự nhiên.
- Khái niệm: sinh sản sinh dưỡng tự nhiên là hiện tượng hình thành cá thể mới từ một phần của cơ quan sinh dưỡng (rễ, thân, lá).
- Những hình thức sinh sản sinh dưỡng tự nhiên thường gặp ở cây có hoa là: sinh sản bằng thân bò, thân rễ, rễ củ, lá …
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Hãy kể tên một số cây khác có khả năng sinh sản bằng thân bò. sinh sản bằng lá mà em biết
Hướng dẫn trả lời:
|
STT |
Tên cây |
Sinh sản bằng thân bò |
Sinh sản bằng lá |
|
1 |
Rau má |
+ |
|
|
2 |
Cây thuốc bỏng |
– |
|
|
3 |
Cây rau dấp |
+ |
Câu 2: Hãy kể tên 3 cây cỏ dại có cách sinh sản bằng thân rễ. Muốn diệt cỏ dại người ta phải làm thế nào? Vì sao phải làm như vậy?
Hướng dẫn trả lời:
Nhiều loại cỏ dại (như cỏ tranh, cỏ gấu…) có khả năng sinh sản bằng thân rễ, chỉ cần một mảnh thân rễ có thể mọc chồi, ra rễ và phát triển thành cây mới rất nhanh. Vì vậy, muốn tiêu diệt các loại cỏ này phải nhặt bỏ được toàn bộ phần thân rễ ngầm ở dưới đất.
Câu 3: Hãy quan sát củ khoai tây và cho biết cây khoai tây sinh sản bằng gì?
Hướng dẫn trả lời:
Củ khoai tây là một phần của thân cây nằm trong đất, phình to thành củ chứa chất dinh dưỡng dự trữ. Nếu quan sát thật kĩ, ta sẽ thấy trên củ khoai có những vảy nhỏ che chồi non rất nhỏ ở bên trong. Để một thời gian sau, những chồi non nhỏ đó sẽ phát triển thành mầm, mỗi mầm nếu đem trồng có thể phát triển thành một củ khoai tây mới. Như vậy, khoai tây sinh sản sinh dưỡng bằng thân củ.
Câu 4: Muốn củ khoai lang không mọc mầm thì phải cất giữ thế nào ? Em hãy cho biết người ta trồng khoai lang bằng cách nào. Tại sao không trồng bằng củ ?
Hướng dẫn trả lời:
Muốn cho củ khoai lang không mọc mầm phải bảo quản ở nơi khô ráo. Người ta trồng khoai lang bằng dây: sau khi thu hoạch củ, dây khoai lang được thu lại, người ta chọn những dây bánh tẻ (không già và không non), cắt thành từng đoạn ngắn có cả ngọn rồi giâm các đoạn đó xuống luống đất đã được chuẩn bị trước.
Người ta không trồng khoai lang bằng củ để tiết kiệm và có thời gian thu hoạch ngắn.