Bài 26. Lực và tác dụng của lực

I. TÌM HIỂU VỀ LỰC

Khi vật này đẩy hoặc kéo vật kia, chúng ta nói vật này tác dụng lực lên vật kia. Tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác được gọi là lực. Phương đẩy, kéo là phương của lực.

Chúng ta không nhìn thấy lực nhưng có thể nhìn thấy và cảm nhận được kết quả tác dụng của lực. Sau đây là một số ví dụ.

• Lực làm vật đang đứng yên thì chuyển động

Lực do chân cầu thủ tác dụng vào quả bóng làm quả bóng đang đứng yên chuyển động.

• Lực làm vật đang chuyển động thì dừng lại

Lực do lưới tác dụng làm quả bóng đang chuyển động dừng lại.

• Lực làm thay đổi hướng chuyển động của vật

Lực do vợt tác dụng làm thay đổi hướng chuyển động của quả bóng.

• Lực làm vật biến dạng

Lực ấn của tay làm đệm biến dạng.

II. ĐO LỰC

Mỗi lực có độ mạnh, yếu khác nhau. Ví dụ, lực do tay người ấn chuông cửa yếu hơn nhiều so với lực đẩy một thùng hàng chuyển động.

Độ mạnh, yếu của lực được gọi là độ lớn của lực.

Đơn vị đo lực là niutơn, kí hiệu là N. Lực được đo bằng lực kế. 

Khi đo một lực bằng lực kế lò xo, trước tiên cần ước lượng lực mạnh hay yếu để chọn lực kế phù hợp. Tiếp theo, điều chỉnh cho cái chỉ vạch của lực kế chỉ dùng vạch số 0. Cho lực cần do tác dụng vào lò xo lực kế. Treo hoặc giữ cố định phần thân của lực kế sao cho lực kế nằm dọc theo phương của lực cần đo. Đọc và ghi kết quả theo vạch chia gần nhất với cái chỉ vạch.

Hình 26.7 là một ví dụ về cách đo lực bằng lực kệ lò xo.

III. BIỂU DIỄN LỰC

Người ta biểu diễn lực bằng một mũi tên. Gốc của mũi tên đặt vào vật chịu tác dụng lực, hướng của mũi tên theo hướng kéo hoặc đẩy. Độ lớn của lực có thể được biểu diễn qua độ dài mũi tên hoặc ghi bằng số bên cạnh mũi tên.

Hình 26.8 biểu diễn hai lực cùng có phương nằm ngang, theo chiều từ trái sang phải và có độ lớn khác nhau.